De komende weken kun je de Sinksenfoor bezoeken op Spoor Oost. De verhuizing van de foor op de Gedempte Zuiderdokken is een feit, maar ook nu is er veel buurtprotest. Donderdag 21 mei zijn voor de Antwerpse kortgedingrechter de pleidooien gehouden rond de milieustakingsvordering die omwonenden van de site Spoor Oost hebben ingediend. De omwonenden vragen meer maatregelen rond geluidsimpact en mobiliteit, een minder lange openingstijd én een nieuwe locatie vanaf volgend jaar. Hoewel er van de pleidooien op het kortgeding weinig te verstaan was, werden de meningen luid en duidelijk verkondigd in persoonlijke gesprekken met Michel Franssens, woordvoerder van de actiegroep Park Spoor Oost (PSO) en Frans Lauwers, kabinetchef van Rob van de Velde, Antwerps Schepen voor Ruimtelijke Ordening, Erfgoed en Groen. Twee partijen die recht tegenover elkaar zijn komen te staan.
Om met de Sinksenfoor naar Park Spoor Oost te verhuizen is een weloverwogen keuze geweest volgens Frans Lauwers: “Er waren weinig alternatieven. Er is twee jaar geleden een besluit geweest van de kortgedingrechter, twee maanden voor de start van de Sinksenfoor. We hadden tegen dat vonnis van de kortgedingrechter in beroep kunnen gaan. Maar tegen de tijd dat je dan een arrest hebt, ben je een half jaar verder. Dan is die Sinksenfoor al niet meer doorgegaan.”
alternatieve locaties
Lauwers: “We kwamen bij het verlaten overslagterrein van de spoorwegen uit. Dat was de beste plaats voor de Sinksenfoor. Dat betekent niet dat de Sinksenfoor daar de volgende tien, twintig jaar blijft staan. Het plan is om het er vijf jaar te laten plaatsvinden. Eventueel kan het daarna verhuizen naar de Kaaien, op voorwaarde dat de Kaaien zijn heraangelegd. Voor dit moment is de beslissing van de Sinksenfoor op Spoor Oost tijdelijk, omdat wij als stadsbestuur ook andere plannen hebben met Spoor Oost. Dat het een park moet worden staat in het bestuursakkoord. Dat kunnen we nu nog niet realiseren, omdat we met de werken aan de ring, de Oosterweelverbinding, zitten en dan gaat er aan het Sportpaleis een grote werkzone ontstaan. Daar zitten we dan met een enorm parkeerprobleem.”
In ruil voor die verhuizing naar de nieuwe locatie heeft de Stad wel een interessant aanbod moeten doen aan de foorkramers. Michel Franssens: “De foorkramers hebben zich er bij neer moeten leggen. Ze zijn wel flink gecompenseerd: ze moeten minder stageld betalen, blijven langer open (zowel in aantal weken als in dagelijkse sluitingstijd) en de Stad voert een grote reclamecampagne.“ De Stad zegt de Sinksenfoor slechts de komende vijf jaar in Park Spoor Oost te willen organiseren, maar de bewonersvereniging PSO twijfelt daaraan. Franssens: “Onze vrees is dat er veel andere evenementen zullen volgen en dat het een permanent pretpark wordt. Dat evenementen als BorgerRock, Zomer van Antwerpen en Laundry Day ook allemaal naar dat terrein verhuizen. Mensen die op ’t Zuid gingen wonen wisten dat die foor er was, maar dat is in onze buurt niet het geval.”
participatie
Toen de plannen van de Stad bekend werden gemaakt met betrekking tot de site Spoor Oost, stonden de bewoners daar nog niet meteen onwillend tegenover. Zij werden betrokken in het meedenken, maar de participatiemogelijkheden werden door beide partijen anders ervaren.
Franssens: “Onze actiegroep is ongeveer anderhalf jaar geleden tot standgekomen. Toen kwam de hele problematiek van de site naar boven en de buurt wilde daar positief op ingrijpen. Bij aanvang zijn we uitgenodigd door de Stad om mee te denken hoe we de site konden invullen. Zo waren er een aantal denkdagen waar we in werden betrokken die veel creatieve ideeën opleverden. Dat leidde bij ons tot een argwanend enthousiasme. We hebben daar al ervaring mee. Ook bij de ontwikkeling van het Moorkensplein en de Turnhoutsebaan werden we als buurt betrokken, maar van al die participatievoorstellen is niets terechtgekomen.”
Frans Lauwers licht de intenties van de Stad toe: “Helemaal op het begin was de bewonersvereniging uitgenodigd om mee te denken over de site. Ze zijn toen een paar keer op het kabinet geweest, maar hadden al snel een bepaald programma voor ogen. Ze realiseren zich niet dat het om een participatiebeleid gaat om zaken te realiseren met de andere stakeholders op Spoor Oost. We hebben hen de hand gereikt en gezegd: wij willen samen met u overleggen op voorwaarde dat alle voorbereidende documenten als work in progress worden beschouwd en dat we die de volgende dag niet in de krant zien staan, want als dat het geval is, dan kunnen we niet meer praten. We willen met jullie overleggen in ruil voor bepaalde discretie en dan vragen wij ook om wederzijds begrip over de te nemen beslissingen. Een stadsbestuur wordt democratisch verkozen en als stadsbestuur probeer je met alle belangen van de bewoners van je stad iets te doen. Een actiegroep kijkt alleen naar de eigen belangen, maar Borgerhout is groter dan de belangenroep PSO alleen.”
bestemming
Actiegroep PSO zelf ziet dit uiteraard anders, namelijk dat de inspraak een illusie was.
Franssens: “Er werd ons eigenlijk een rad voor de ogen gedraaid. Er werden drie bestemmingen naar voren gebracht; evenementen, parking en groen en het laatste is dus weggevallen. Als je de Sinksenfoor toelaat, dan komt er asfaltering en dan is er meteen niet meer de mogelijkheid om nog veel groen te creëren. Schepen Van de velde wilde wel dat we zouden zwijgen, maar onze functie is om druk uit te oefenen op de politiek. Vandaar dat we daar niet mee akkoord zijn gegaan, wij willen een drukkingsgroep blijven. Dat hele participatieproces is eigenlijk fake. Dat is ook een eenmalig gebeuren geweest. Daarna waren die participatiebijeenkomsten, die denkdagen, gewoon informatiedagen. Alles was al beslist, er kon nog weinig ingebracht worden.”
Beide heren laten de tekening van Spoor Oost zien volgens het huidige bestemmingsplan. Zij wijzen op dezelfde punten, maar leggen ze anders uit.
Franssens: "Er is gewoon weinig groen. Het is nu een kale betonnen vlakte. UFO’s en vliegtuigen zouden er zonder problemen kunnen landen. Wat wij daar uiteindelijk willen is een multifunctionele groene zone. Een speel- en ontmoetingsplek. Wij spiegelen ons ook wel aan Park Spoor Noord. Met een grote as van Noord naar Zuid zou je van Park Spoor Noord door kunnen lopen naar Park Spoor Oost. Richting het Rivierenhof kun je dan een slinger van groene zones vormen.”
Lauwers kijkt naar hetzelfde kaartje en legt de multifunctionaliteit van asfalt uit: “De bedoeling is dat daarop de parkeerzones afgebakend worden. Naar de benodigde capaciteit aan parkeerplaatsen zal er voor bepaalde zones gekozen worden en zullen die vrijgemaakt worden. Als er niet zo veel nodig zijn dan zijn die andere zones beschikbaar voor andere doeleinden. Het zal parking in combinatie met sportmogelijkheden zijn. Aan de zijkanten heb je groen. De situatie zal zo blijven tot Oosterweel gedaan is, dan wordt dat opnieuw aangepakt. Dan gaat dat terrein terug dicht. De Stad heeft een bouwvergunning en dan zal alles heraangelegd worden.”
groen of poen?
Lauwers: “PSO is teleurgesteld door de korte termijnoplossing. Dat er nu nog altijd geparkeerd gaat worden. Alhoewel, het is sowieso maar tijdelijk. Het gaat er van ‘s ochtends tot ’s avonds niet vol met auto’s staan. Ze aanvaarden niet dat je de aankoop voor een deel financiert met zo’n ontwikkeling. Ook over vijf jaar moet er wel een deel ontwikkeling zijn waardoor het terugverdiend wordt. Maar dat zal ook aan het zittende stadsbestuur liggen. Er zijn geen middelen beschikbaar om die prijs voor een park te betalen. PSO verwijst altijd naar Park Spoor Noord, maar dat is niet realistisch. Park Spoor Oost was een woestenij, nu is er tenminste al iets.”
Dat ziet Franssens toch heel anders, hij vindt dat de prioriteiten anders zouden moeten liggen: “Het gaat om het welzijn van duizenden mensen, niet enkel om het commerciële gebeuren. Wat is nu het belangrijkste: evenementen organiseren of de gezondheid van mensen? Studies wijzen uit dat we hier al zwaar belaagd zijn, een levensduurvermindering van een half jaar. Moet je daar in de eerste plaats niet mee bezig zijn in plaats van met botsauto’s en frietkoten?”
Dat er te weinig groen is beaamt Lauwers wel: “Borgerhout is een van de dichtbevolkste wijken, waar weinig open ruimte en groen is. Die wijk heeft daar wel nood aan, die wens is dus begrijpelijk. Maar is dat realistisch daar? Dat terrein is aangekocht door de Stad Antwerpen en dat moet terug verdiend worden. Dat zijn dan hele dure vierkante meters. Park Spoor Noord heeft in aanleg tien jaar geduurd. Dat was ook van de spoorwegen, maar voor het terrein moesten ze niets hebben. In ruil daarvoor hebben de spoorwegen bouwrechten gekregen op een stuk van de Noorderlaan, waar je de torens nu al ziet verschijnen. Je kunt dus niet zomaar zeggen als stad: 'hier gaan we eens een park leggen'. Bij Park Spoor Oost is dat eigenlijk hetzelfde verhaal. Dat is een investering die de stad moet doen, maar elke belastingbetaler in heel Antwerpen betaalt daar aan mee. Heel Vlaanderen betaalt mee. Die kosten moet je terugverdienen met andere bestemmingen, andere mogelijkheden.”
milieu
Franssens: "Er is een bodemanalyse geweest en er blijkt een historische verontreiniging met zware metalen aanwezig te zijn. Men minimaliseert dat en zegt dat het niet over het gehele terrein zo is. Dat is een van onze argumenten om grondiger te onderzoeken. Om die schadelijke invloed in kaart te brengen. Stad stelt dat het vanwege de betonnen verharding niet nodig is. Of die bodem vervangen moet worden is aan milieuexperts, maar wij zijn daar wel door verontrust. Het is een kankerplek in een druk bewoonde buurt.” Dezelfde feiten worden ook hier door de andere partij anders uitgelegd.
Lauwers: “Dat schijnt geen probleem te zijn, de bodemvervuiling. Het is een terrein dat opengesteld wordt voor publiek. Die vervuiling is niet zo groot dat het een gevaar is voor de volksgezondheid. Er is geen aanleiding tot bodemsanering. De noodzakelijkheid van bodemsanering hangt hangt af van de eventuele overschrijding van de normen. En dan hangt het er nog vanaf wat je er mee doet. Als je het asfalteert dan moet je het niet snel saneren.”
En dan zijn er nog de zorgen omtrent geluidhinder. PSO vindt dat deze onderschat worden.
Franssens: "Er was onlangs het Terlopleinfeest en het geluid werd ook weerkaatst door de hoge flats daar. We gaan het aantal decibellen meten en telkens als het overschreden wordt gaan we een klacht indienen.”
Lauwers vindt het overdreven, zoveel last kunnen zij daar niet van hebben volgens hem: “Op de Gedempte Zuiderdokken stond de foor veel dichter bij de bewoning. Vanaf het hartje van de foor naar de eerste bewoners, is het nu zo’n 200 meter. De enigen die daar wel direct hinder van ondervinden, zijn niet de bewoners van Borgerhout aan de andere kant van de spoorweg, maar de bewoners van de blokken van TSO, die zitten daar het dichtste tegen. PSO heeft bij die groep weinig aanhang. Die hebben een eigen groep, die constructief meewerken. Zij zouden het hardst moeten klagen en zij doen het niet.”
actiegroep vs. kabinet
Hoe anders zou de situatie er uitzien onder het vorige stadsbestuur? Franssens vindt het een delicate vraag: “We zitten met een heel moeilijke politieke situatie. Borgerhout is een links eiland in een rechtse zee. De districtsraad hier met Groen, SP.A en PvdA staat achter ons, maar de districtsraad heeft niet veel te zeggen. Indertijd van Patrick Janssen waren er wel plannen om hier een park van te maken, ook voor het Moorkensplein waren onteigeningen goedgekeurd. Die plannen zijn allemaal door het huidige stadsbestuur van de kaart geveegd. Men zegt dat er groen is, maar dat stelt niets voor op al die hectares. Als je naar de glossy reclamefolders kijkt, dan lijkt dat een groen terrein en dat is volksbedrog. We zijn bovendien heel angstig dat dit een permanent evenementenpark gaat worden. De groennorm per inwoner wordt hier absoluut niet gehaald, met het park zou dat enigszins gecompenseerd kunnen worden. Men laat die historische kans nu links, of eigenlijk rechts, liggen.” Lauwers vindt dat PSO weinig argument heeft, maar weet inmiddels dat ruimtelijke ordening veel losmaakt: “Ik heb als beleidsmaker de emotionele reacties van mensen onderschat. Je grijpt daarmee rechtstreeks in op het leven en welzijn van mensen. Daarom dat de samenwerking met de bevolking heel belangrijk is, die moet dan ook goed verlopen en daar ligt een moeilijkheid. Beleidsmakers weten niet goed hoe ze met die inspraak moeten omgaan en bewoners zien participatie voornamelijk vanuit hun eigen belangen.“
Op donderdag 28 mei, de dag dat deze editie van dwars uitkomt, zal de rechter uitspraak doen. Volg onze facebookpagina om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen.