Je zal het maar voorhebben: het ligt op het puntje van je tong en toch kan je er niet opkomen. Dat ene woord ontglipt je keer op keer. Ook dit jaar schiet dwars alle schlemielen in zulke navrante situaties onverdroten te hulp. Maandelijks laten we ons licht schijnen op een woord waar de meest vreemde betekenis, de meest rocamboleske herkomst of de grappigste verhalen achter schuilgaan. Deze editie bespelen we de boemlala.
‘Jef speelde liever op de boemlala, de boemlala...’ Het is een zin die je nog vaak zal horen weergalmen door plakkerige kelders als je besluit cantussen een kans te geven. Nog niet bekend met het lied? Volgens de tekst moet Jef naar huis toe gaan voor zijn vrouwke, maar of zijn vrouw nu ziek of zelfs dood is, in de kist ligt, in de kerk is, in het graf is, of tot slot zelfs in de hel is, voor Jef is geen reden goed genoeg. Jef speelt liever op de boemlala dan aan de weg naar huis te beginnen.
Wat is dit folkloristische muziekinstrument dat Jefs geweten naar de vaantjes helpt? Een boemlala bestaat uit een aantal theedoeken, een pol- of soeplepel en een deksel. Als je het mij vraagt, is Jefs vrouw overleden omdat al het keukengerief spoorloos was en ze niet meer voor zichzelf kon koken. Hoe dan ook worden de theedoeken aan elkaar geknoopt en vervolgens aan de bovenbenen van de muzikant gebonden. Tussen de doeken wordt een pollepel gestoken die een paar keer wordt rondgedraaid. De bolle kant van de lepel moet naar het lichaam wijzen. Bewegen beide benen naar buiten, dan beweegt de bovenkant van de pollepel dus omhoog naar het lichaam. De essentiële taak van het deksel? De klap van de lepel tegen het kruis van de bespeler opvangen, met een luide boem tot gevolg. Veel succes om zo naar huis te wandelen, Jef.
Jef is niet de enige die graag klappen van de boemlala opvangt. Vooral in de Zuidelijke Nederlanden genoot het geïmproviseerde muziekinstrument bekendheid. Uit geschriften blijkt dat het instrument al bestaat sinds 1857 en vooral bespeeld werd in cafés en op familiefeesten. De boemlala bespelen gebeurt op vele manieren. De bekendste variant is die waarbij de muzikant een nachthemd over de boemlala trekt waardoor een seksuele connotatie ontstaat. Maar liefst 150 jaar na de oudste verwijzing in geschriften beleefde het instrument in Nederland een renaissance voor het grote publiek in het programma Mooi! Weer De Leeuw, uitgezonden in oktober 2007 en waarna een nieuwe versie van het lied van Jef verscheen.
Pollepels en theedoeken blijven over het algemeen de cantuszaal uit en de enige boem die weerklinkt is die van de cantushamer op de voortafel of die van studenten die een bank doen omvallen. De volgende keer dat je het populaire cantusnummer hoort, weet jij – in tegenstelling tot je medecantusgangers – welke muzikale begeleiding ontbreekt.
- Login om te reageren