Jackie Gleason, kitsch van de bovenste plank

close-up

17/05/2022

Er zijn mensen op deze aardkluit die het samenstellen van afspeellijstjes tot een hogere kunst hebben verheven. Zo verdient pov: ur slow dancing with your love at midnight een plaats in uw virtuele platenkast, al was het maar om de beeldende titel. De zoetgevooisde stemmen van Ella Fitzgerald, Julie London en Chet Baker loodsen u doorheen de nacht. Een minpuntje: Jackie Gleason, de ongekroonde koning van de kleffe tegeldans, laat men geheel ten onrechte links liggen. Hoog tijd voor eerherstel!

Gleasons conceptplaat The Last Dance...For Lovers Only is namelijk de ideale soundtrack bij het romantische geschuifel op verlaten dansvloeren. Met een jazzy solotrompet op een bedje van zeemzoeterige strijkers doet hij verliefde harten nog sneller slaan. Het album is overigens een perfecte introductie tot het oeuvre van Gleason dat uit meer dan zestig langspelers bestaat. Bij elke plaat hanteerde hij dezelfde succesformule: gezapige arrangementen voor een orkest van strijkers en blazers overgoten met een jazzsausje. Het geheel werd afgewerkt met een kitscherige albumhoes. Meer was er niet nodig om de luisteraars overstag te laten gaan: Gleasons muziek brak meerdere records in de Amerikaanse hitlijsten. 

Nochtans was Gleason in de eerste plaats geen muzikant. In de vorige eeuw maakte hij vooral furore als komische acteur op het witte doek. Zijn uitstap naar de muziek heeft hij te danken aan een filmavondje. Bij het bekijken van een romantische prent raakte hij in de ban van de meeslepende soundtrack. Gleason zag toekomst in romantische sfeermuziek en kroop in zijn pen.

Nu ja ... ’in zijn pen kruipen’ is een ongelukkige uitdrukking: Gleason, die geen noot muziek kon lezen, was voornamelijk aangewezen op de transcripties van zijn assistenten. Aan de hand van geneuriede melodieën schreven zij bladmuziek voor het orkest. Criticasters vonden die werkwijze ongeloofwaardig. Kwatongen beweerden zelfs dat componist en arrengeur George Williams het ware muzikale brein was achter de succesalbums. Ondanks de controverse groeide Gleason uit tot het boegbeeld van de mood music, instrumentale sfeermuziek die razend populair was in het Amerika van de vorige eeuw. Bij die status hoorde een toepasselijk uiterlijk. Gleason ging door het leven als het liefdeskind van Theofiel Boemerang en Alberto Vermicelli: fijn snorretje, netjes gekamde haren en kostuumvest voorzien van een rode roos.

U leest het: de ironie lag er duimbreed op. Gleason bleef in de eerste plaats een komiek die zijn lucratieve muziekcarrière niet al te serieus nam. Dat weerhoudt ondergetekende er niet van om zijn platen grijs te draaien. Vooral Lazy Afternoon, de tweede track op The Last Dance, staat de laatste weken hoog genoteerd in mijn persoonlijke stats. Een guilty pleasure? Ik zie het eerder als een teken van protest. Mood music is namelijk met uitsterven bedreigd. Hoewel het genre in betere tijden het radiolandschap domineerde, hangt de toekomst van Radio Minerva – de laatste vaandeldrager in onze contreien – aan een zijden draadje. Tijd voor een actieve daad van verzet! Sluit de gordijnen, dim de lichten en wieg mee op onweerstaanbare sfeermuziek van Gleason en co.

P.S.: aan alle studenten met het liefdesleven van een reuzenpanda: laat u niet afschrikken door de zinsnede ‘for lovers only’ die op bijna alle albumhoezen van Gleason terug te vinden is. Zijn geest komt heus niet in uw kamer spoken wanneer u zijn muziek draait bij het finaliseren van een scriptie. Proefondervindelijk getest.