Je zal het maar voorhebben: het ligt op het puntje van je tong en toch kan je er niet opkomen. Dat ene woord ontglipt je keer op keer. Ook dit jaar schiet dwars alle schlemielen in zulke navrante situaties onverdroten te hulp. Maandelijks laten we ons licht schijnen op een woord waar de meest vreemde betekenis, de meest rocamboleske herkomst of de grappigste verhalen achter schuilgaan. Met deze laatste dwarseditie van het jaar voelen we de nostalgie opkomen.
Het academiejaar loopt op zijn einde en de tijd gaat verder, of we dat nu willen of niet. Vaak kijken we terug naar het verleden en wensen we weemoedig om terug te keren naar die goede oude tijd. Dit gemis, dit verlangen naar het verleden is het gevoel van nostalgie. Het is die ene zomerdag tien jaar geleden, wanneer herexamens nog iets van de verre toekomst waren en je nog niet moest nadenken over wat je wilde doen met je leven. Het is die eerste schooldag, waar alles nog mogelijk leek, het eerste gesprek met die vrienden die je jaren later nog zou hebben. Het is een vakantiebestemming, een eerste kus, het huis waarin je opgroeide, een kinderfilm, een stuk speelgoed: we kennen het gevoel allemaal wel. Nostalgie lijkt soms onherroepelijk verbonden te zijn met herinneringen en wordt ook vaak beschreven als heimwee naar het verleden.
Er lijkt een zekere droefheid in het woord te zitten: het geeft het idee dat je iets bent kwijtgeraakt wat nooit meer zal terugkomen. Die betekenis zit ook letterlijk in de etymologie: ‘nostalgie’ is opgebouwd uit twee Griekse woorden, nostos en algos. Nostos betekent ‘terugkeer’, algos ‘droefheid’ of ‘pijn’. Het verdriet dat samengaat met een terugkeer, dus. In het verleden was het zelfs zo negatief dat het werd gezien als een ernstige medische aandoening: nostalgie zou het zenuwsysteem zodanig kunnen aantasten dat het kon leiden tot de dood. Toen was er ook een sterke associatie met het vaderland; zij die leden aan nostalgie misten hun geboortegrond zo sterk dat ze er ziek van werden. Vandaag de dag heeft nostalgie niet meer die sterke associatie met een vaderland, maar eerder met herinneringen uit een ver verleden.
Toch hoeft nostalgie niet altijd negatief te zijn. Af en toe kunnen de herinneringen aan het verleden ook een glimlach opwekken in plaats van een traan. Je mag die tijd dan wel missen, maar eraan terugdenken is toch lang niet zo slecht. Mensen zoeken zelfs bewust nostalgie op: ze herbekijken films uit hun jeugd of staan uren in de wachtrij voor tickets van de K3-reünie. Daarnaast is er zelfs onderzoek dat zegt dat nostalgie je optimistischer, creatiever en energetischer kan maken en je kan aanzetten om je doelen na te jagen. De volgende keer dat je je nog eens nostalgisch voelt, hoef je dus niet per se vast te zitten in het verleden: het kan je ook positieve gevoelens bezorgen die het heden toch zonniger maken.
- Login om te reageren