waarom ‘maandag’ niet ‘sterdag’ is

betweter

21/02/2019

Het is niet omdat je veel onnozele weetjes kent, dat je een betweter bent. Dat bewijst een van onze redacteurs elke maand door een waanzinnig interessant, ongelofelijk boeiend of verbluffend spannend feit te delen.

Deze keer hebben we het over de dagen van de week. Waarom noemen we ‘maandag’ niet ‘sterdag’ of ‘wolkdag’? Deze nieuwsgierigheid vormde de inspiratie voor dit artikel. Wat moet een student anders doen tijdens de blokperiode? Om maar direct tot een antwoord te komen: de maan in maandag komt van het Latijnse dies Lunae, oftewel ‘dag van de maan’. Het waren dus de Romeinen die met deze benaming kwamen. Verschillende Indo-Europese talen verwijzen naar de maan in de benoeming van de eerste dag van de week, zoals in het Franse lundi of het Italiaanse lunedi, maar lang niet allemaal. Als je het Hongaarse hétfö letterlijk vertaalt, dan krijg je ‘weekhoofd’, terwijl Portugal segunda-feira gebruikt, wat ‘tweede dag’ betekent. Waarom er een ‘o’ verdwenen is in het Engelse Monday, blijft een mysterie.

Veel talen behouden een Latijns tintje als het om dinsdag gaat. Het Franse mardi komt bijvoorbeeld van dies martis, naar de planeet Mars. Het Nederlands doet het anders. Dinsdag zou vernoemd zijn naar een (redelijk onbekende) Germaanse god, genaamd Thingsus, de god van volksvergaderingen. Misschien was dinsdag vroeger vergaderdag? Ook woensdag dankt zijn naam aan een opperwezen, namelijk Wodan, oppergod van de Noorse mythologie. Talen waarbij de Latijnse benoeming bewaard bleef, zoals in het Spaans miércoles, verwijzen dan weer naar de god Mercurius, die zich bemoeide met handel, reizen en winst.

Donderdag komt opnieuw van een Germaanse god, namelijk Donar, de god van de donder. In het Scandinavisch is dit Thor, terug te vinden in het Engelse Thursday. De Romeinen konden niet achterblijven, maar hebben hun eigen god om deze dag naar te vernoemen - same job different man -, namelijk Jupiter. Het Franse jeudi vindt hier zijn wortels. Maar niet alle dagen van de week zijn naar mannelijke goden vernoemd, er is ook vrouwelijk schoon. Vrijdag is namelijk vernoemd naar de Germaanse Frigg, godin van de liefde, vruchtbaarheid en seksualiteit.

Voor wie niet kan omgaan met halve verhalen zullen we nog afsluiten met zaterdag en zondag. Voor beide moeten we ons weer richten tot de Romeinen. Deze dagen komen respectievelijk van de goden Saturnus en Sol. Zo zitten onze dagen van de week boordevol mythologie, en zit jouw hoofd boordevol nutteloze weetjes waarmee je op café al eens een gesprek kan starten. Blame it on the exams.