Je zal het maar voorhebben: het ligt op het puntje van je tong en toch kan je er niet opkomen. Dat ene woord ontglipt je keer op keer. Dit jaar schiet dwars alle schlemielen in zulke navrante situaties onverdroten ter hulp. Maandelijks laten we ons licht schijnen op een woord waar de meest vreemde betekenis, de meest rocamboleske herkomst of de grappigste verhalen achter schuilgaan. Deze keer: ‘skeuomorf’.
Die ophoping van diftongen en geronde klinkers in de eerste lettergreep maakt het menig Nederlandstalig gebekt mondje moeilijk dit woord meteen soepel over de lippen te laten rollen. Plak er nog een wat archaïsch ‘sk’ aan het begin bij en de term doet ons meteen denken aan onze vrienden van het Noordelijke halfrond. Knäckebröd, gezellige wintertruien, visgerechten en zelf in elkaar te zetten boekenkasten.
Voor de ware betekenis moeten we echter niet naar Scandinavië, maar de goede oude Grieken nog eens raadplegen. Het Griekse skeuos staat namelijk voor ‘vat’ of ‘gereedschap’ en morphe voor ‘vorm’. Iets dat skeuomorf is, lijkt functioneel door zijn verschijningsvorm, maar is dat niet. Nepzakken in broeken bijvoorbeeld of gespen op schoenen die niet meer dienen als sluiting, maar puur decoratief zijn.
De vooruitgang mag ons dan hebben ontdaan van ouderwetse technische oplossingen, het oog wil ook wat. En zo blijven ondertussen nutteloze dingen bestaan onder het mom van esthetiek.
Is het woord niet wat redundant? Functieloze objecten honoreren met een eigen term? Laten we een prangende casus bekijken waarbij deze term een geschenk uit de hemel is en die wellicht pleisters op de wonden kan plakken. Dat vierkante zwart-en-wit tekentje waar sommigen nostalgisch en begrijpend, maar anderen zich van geen kwaad bewust zonder herkenning van het eigenlijke object op klikken. De floppy. De diskette. Het symbool voor ‘document opslaan’ in tekstverwerkers aller landen! Een skeuomorf icoon voor allen die pas na de millenniumwisseling werkstukken moesten maken.
Laat ons het plaatje van de diskette omarmen en vasthouden in al zijn skeuomorfheid! Laat ons dankbaar zijn dat ook de meest onfunctionelen een naam mogen dragen! Laat de geneugten van nieuwe technologie en een oud en vertrouwd gevoel naast elkaar bestaan! En de eerstvolgende keer dat je met je nieuwe liefje aan de waterkant wat zit te epibreren, uitkijkend op een dukdalf of twee, pak dan zeker uit met je intellect en merk op dat zeker de helft van de schroefjes, haakjes en gleuven van slechts skeuomorfe kwaliteit zijn. Succes en een skeuomorf huwelijk gegarandeerd.