Examenperiodes kunnen best stresserend zijn. Daarmee vertel ik u niets nieuws. Tijdsdruk, prestatiedruk, druk, druk, druk. Sommige mensen werken het hele jaar door, maken een strakke planning en studeren ‘zoals het hoort’. Anderen ondernemen een wankele hink-stap-sprong en raken met hun hakken net over of net in de sloot. En dan is er nog die groep die de wondere wereld van de medische wetenschap aanwendt. Zijn de voordelen van stimulerende middelen ook de risico's waard?
Volgens een onderzoek uit 2005 had 2,9 procent van alle studenten van de Associatie Antwerpen in het afgelopen jaar stimulerende medicijnen gebruikt zonder dat deze voorgeschreven waren. Ongeveer de helft van deze groep, 1,5 procent van het totaal, gebruikte deze dagelijks tijdens de examens. Omgerekend zijn dat ongeveer 400 studenten. En dan gaat het niet over caffeïnepillen en vitaminenpreparaten, maar best wel zware medicijnen zoals Rilatine. Aangezien elk redactielid altijd met een grote onderscheiding afstudeert (nee, niet echt) en we niet op eigen ervaring konden teren, ging dwars op zoek naar twee vrijwilligers die ons wilden inleiden in de beginselen van de hersendoping.
Een flierefluiter als ik
Onze eerste anonieme getuige is 26 en behaalde na een graduaat Biochemie aan de Karel de Grotehogeschool een master Industrieel Ingenieur.
Tijdens mijn graduaat hadden vrienden van mij psychologische testen gedaan en te horen gekregen dat ze een aandachtsstoornis hadden. De dokter had hen Concerta voorgeschreven en ze schepten er over op hoe goed ze daarmee konden studeren. Toen ik op een bepaald moment een zwaar examen had en er twee dagen op voorhand nog maar weinig voor had gedaan, heb ik zo'n pilletje gevraagd en gekregen.
Concerta is eigenlijk een verbeterde versie van Rilatine. Het heeft een vertraagde afgifte en werkt twaalf uur, in tegenstelling tot Rilatine, dat slechts vier uur zijn werk doet.
Wel, het is eigenlijk een geneesmiddel voor ADHD-patiënten, waardoor die zich beter kunnen concentreren. Het bevat speedderivaten (eigenlijk amfetamines, die behoren tot dezelfde familie als de metamfetamine speed, nvdr.). Als je een flierefluiter bent, zoals ik, kan je je plots een hele dag concentreren op een cursus. Normaal gezien ben ik erg lui. Zonder Concerta duurde het erg lang voor ik begon te studeren, en als ik een middagpauze nam, dan at ik, keek ik even een filmpje, keek ik dat filmpje nog uit en zo ging er wel wat tijd voorbij. Onder de Concerta duurde mijn middagpauzes een half uur, waarna ik het gevoel had dat ik terug moest gaan studeren. Ik kende tijdens mijn studie best wel wat mensen die Rilatine voorgeschreven kregen en het elke dag moesten nemen. Na een tijdje hebben de meeste er echter genoeg van om dat zo vaak te slikken en... wel, uitdelen is een te groot woord, maar laten we zeggen dat het wel ter beschikking was.
Je staat wel strak, natuurlijk. Een beetje alsof je te veel koffie hebt gedronken. Maar dat is niet echt een bijwerking. En je kan er ook niet van slapen. Ik stond om acht uur op en nam dan Concerta, zodat het tegen acht uur 's avond uitgewerkt was en ik tegen tien uur kon gaan slapen. Als je het natuurlijk om drie uur 's middags neemt, ga je door tot drie uur 's nachts, wat de dag voor een examen geen goed idee is.
Een potje Concerta van 36 mg met 50 capsules kost ongeveer 50 euro. Dat is niet goedkoop, maar om je jaar te redden kan het er wel af. Let wel, het is allemaal op voorschrift. Dokters zouden het makkelijk voorschrijven. Ik ben even op zoek geweest naar een arts die niet moeilijk doet, want je kan natuurlijk moeilijk naar je huisarts gaan, maar uiteindelijk heb ik het toch niet gedaan.
Ik ken ook iets marginalere gevallen, mensen die in het feestmilieu terecht kwamen en eerst XTC en later speed begonnen te gebruiken. Dan denken ze ‘oh, van speed blijf je wakker’ en gaan onder invloed studeren, om een kwartier voor hun examen nog een lijntje te leggen. Maar die geraken er uiteindelijk toch niet door. Iemand anders had in de paasvakantie een gram speed gekocht en nam dan elke ochtend wat speed. Het is niet zo gecontroleerd als Rilatine of Concerta, maar heeft eigenlijk wel hetzelfde effect. En het was lang voor de examens, dus tegen juni was het wel uit zijn systeem. Die speed heeft hem dus wel geholpen, maar het is heel makkelijk om daarmee over de schreef te gaan.
De pillen kunnen er uiteraard niet uithalen wat er niet inzit. Het is niet zo dat je zo'n pil pakt en je cursus kent. Als je lui bent of echt een aandachtsstoornis hebt, kan het helpen, maar als je gewoon te dom bent, om het grof te zeggen, ga je niet ineens veel beter presteren met die pilletjes. In mijn master ben ik ermee gestopt, omdat ik wist dat het ook zonder mogelijk was, ook al kwam het allemaal dan wat langzamer op gang. Na mijn eerste twee jaar in het hoger onderwijs te buizen, dacht ik dat ik het misschien gewoon niet kon. Zonder die pilletjes had ik niet gestaan waar ik nu sta.
Geen voorschrift nodig
Onze tweede anonieme getuige is 22, heeft eerst Biomedische Wetenschappen gestudeerd, maar is uiteindelijk geslaagd voor het ingangsexamen Geneeskunde. Momenteel zit hij in zijn vierde jaar. Ik heb zo mijn eigen cocktailtje voor tijdens de examens: een bruistabletje met mineralen en vitaminen, dat ik sowieso elke dag neem in de winter; Morepa, een tablet met omega-3 vetzuren, goed voor het geheugen; Dynatonic (magnesium en vitaminen, nvdr.) of Dynarax (onder andere adenosinetrifosfaat, opwekkend, en haverextract, tegen fysieke agitatie en zenuwachtigheid, nvdr.) en tot slot nog BioCure Intellect (ook goed voor het geheugen, nvdr.). Dat neem ik elke dag tijdens de examens – de rest van de dag eet ik ook wel voldoende fruit, drink ik veel water en ik eet ook gewoon goed – en aan mijn punten te zien rendeert dat wel. Met die vier pilletjes voel ik mij heel goed om te studeren. Ik studeer altijd graag, maar hierdoor kan ik het gewoon langer volhouden.
Toegegeven, tijdens het jaar doe ik niet zo veel en tijdens de examens moet ik dat dan compenseren. Met die pillen kan ik makkelijk tien tot twaalf uur per dag effectief studeren. Vorig jaar had ik een onderscheiding. Dat is niet héél goed, natuurlijk, maar om tijdens het jaar niets te doen vind ik dat niet slecht.
Ik ben ermee begonnen toen ik nog Biomedische studeerde. Het bruistabletje, dat gewoon van de Aldi komt, neem ik altijd in de winter. De andere drie waren eigenlijk op aanraden van mijn oudere zus, die al arts is, en mijn ouders. Ze waren het gewoon gaan halen bij de apotheker, want al die dingen zijn vrij van voorschrift.
Niet enorm. Ik weet het niet precies vanbuiten, maar per dag omgerekend kost het je toch wel een aantal euro's.
Na elke examenperiode ben ik echt wel op, mentaal en fysiek. Die pilletjes geven mij gewoon een extra boost, maar na anderhalve tot twee maand studeren is het wel normaal dat je uitgeput bent. Een pintje na mijn laatste examen lukt nog net, maar gaan feesten, nee, ik doe dan een week lang niet veel meer dan slapen. Ach, er zijn wel meer studenten als ik die wel een hulpmiddeltje kunnen gebruiken tijdens de examens en daar is niets mis mee.
Ik ben er toch niet zo extreem in. Als je zo'n medicamenten niet op voorschrift moet nemen, blijf er dan maar af.
Slikken! Maar...
Bovenstaande getuigenissen wisten ons enthousiasme voor stimulerende middelen enigzins aan te wakkeren. Voor alle zekerheid belde dwars toch ook even met Paul Van Royen, hoogleraar aan de UA en coördinator van de studentenartsen, die zonder al te veel moeite een domper op de feestvreugde zette. Dat Rilatine en Concerta medicijnen waren voor ADHD-patiënten, wisten we al. En inderdaad, ze versterken de waakzaamheid en de concentratie. Maar er is wel degelijk een risico op bijwerkingen als je deze pillen neemt zonder een goede reden, zoals bijvoorbeeld hyperkinesie. Onder invloed van methylfenidaat, het werkzame bestanddeel van Rilatine en Concerta, put je je lichaam uit zonder dit te merken. Ga je hier te ver in, kan je misselijk worden en overgeven, wat alleen al tijd kost die je ongetwijfeld beter kan gebruiken om te studeren. Heb je echt pech, dan kan je er ook black-outs van krijgen: jawel, het volledig tegenovergestelde van wat je wou toen je zelfzeker dat medicijn dat je helemaal niet was voorgeschreven doorslikte. Op langere termijn zijn de bijwerkingen nog iets extremer – een verminderd libido, mood swings en psychoses – maar als je je daarover zorgen maakt, denk ik dat je beter eens een afspraak maakt met je huisarts, dan een artikel te lezen in een studentenblad. Met alle respect. Maar wat als je niet rond geraakt met je leerstof en chemicaliën de enige uitweg lijken? Dan moet je misschien eerst eens gaan praten met één van de studentenbegeleiders op de universiteit. Samen met hen kijken waar het precies misloopt, kan je al op weg helpen. Misschien is je studiedruk slecht verdeeld, of denk je iets te snel dat het allemaal niet gaat lukken. Een gesprek heeft alleszins geen kans op onvoorziene bijwerkingen. Door te surfen naar www.ua.ac.be > ‘Huidige student’ > ‘Psychosociale begeleiding’ vind je de coördinaten van deze luisterende oren en helpende handen. Onze mening? Probeer het toch maar te vermijden, zeker de medicijnen. Ook al klinkt het aanlokkelijk, je hypothekeert je lichaam én je loopt het risico dat je het tegenovergestelde effect krijgt van wat je hoopt te bereiken. Het is de baarlijke duivel niet, maar middelengebruik, zeker om te presteren, is altijd een slippery slope, en wat er in het dal ligt is nooit mooi om te zien.