Ooit in een tramtunnel gewandeld? En dan bedoel ik niet de roltrappen op en af, maar letterlijk ín de tunnel tussen de sporen. Het kon, van 11 tot 16 april, in de tramtunnel onder de Turnhoutsebaan.

Begin jaren '80 werden in Antwerpen namelijk een aantal metrotunnels gegraven die nooit in gebruik werden genomen, waaronder de zogenaamde Reuzenpijp. Vanaf 18 april rijden hier – na bijna veertig jaar – eindelijk trams, maar tot die tijd kon je dit grootse bouwwerk op een unieke manier beleven. Er werden namelijk wandelingen van 2 km georganiseerd in de spoortunnel. En ja, dit was meer dan enkel een tochtje in een ondergrondse schacht. Zo was er de fototentoonstelling PREMETR40, die zwartwitbeelden toonde van de geschiedenis en de bouw van het gigantische sporennetwerk onder Antwerpen. Daarnaast kreeg je een voorproefje van de tentoonstelling Boven de Tunnel van fotograaf Koen Broos. Zijn portretten gaven een kijkje in de levens van de bewoners van de Turnhoutsebaan.

Even verderop werd de betonnen koker omgetoverd tot een indrukwekkend lichtspektakel dankzij bekende lichtkunstenaars van onder andere het Gentse lichtfestival. Ik had nooit gedacht dat een simpele tramtunnel zo mooi kon zijn. Al wandelend volgde je de met kerstlichtjes verlichte tramsporen, terwijl de kleurrijke, bewegende vormen op de muren rondom zorgden voor psychedelische effecten. Zo werd de Reuzenpijp plots een magische plek. Het was een heel unieke ervaring om deze verborgen wegen eens op een andere manier te ervaren dan in de gemiddelde, benauwde metrocoupé.

En er wachtten zowaar pintjes aan het einde van de tunnel! Je kwam namelijk boven in het nieuwe premetrostation Zegel – dat op 18 april opende voor het grote publiek – waar je terecht kon in een gezellige pop-up bar voor een drankje en een goodie bag. En voor degenen met vermoeide voetjes die geen zin hadden om 2 km opnieuw (deze keer bovengronds) terug te wandelen; op vertoon van je tunnelticket mocht je gratis gebruik maken van het openbaar vervoer. Lang leve 't Stad!

Op dit moment is Liza druk bezig met het afronden van haar master Sociologie aan Universiteit Gent en haar bacheloropleiding Fotografie aan de School of Arts in Gent. Ja, twee opleidingen tegelijkertijd. “Ik ga daar niet over liegen, het is heel veel werk. Maar in juni studeer ik hopelijk af voor alles,” aldus Liza. “Fotograferen deed ik in eerste instantie voornamelijk op vakantie, ik ging bijvoorbeeld op reis naar India en fotografeerde daar mensen en dingen die ik interessant vond. Toen ontdekte ik dat ik fotografie toch wel echt heel leuk vond en ben ik dat erbij gaan studeren. Sociologie vind ik interessant, maar ik ben meer fotografe,” legt Liza uit.

Dat het fotograferen in haar bloed zit, bewijst ze met haar nominatie voor de Sony World Photography Awards. “Ik heb de derde plaats gehaald. Ik wist dit zelf al erg lang, maar het mocht nog niet eerder gepubliceerd worden”, vertelt ze lachend. Als je bedenkt dat dit qua omvang de grootste fotografiewedstrijd ter wereld is met het meeste aantal deelnemers, begrijp je dat dit iets is om terecht heel fier op te zijn. “Er waren meer dan 173.000 inzendingen uit 171 landen. Dat is bijna niet te bevatten. Ik deed mee in de hoop te winnen, maar ik had dit uiteraard niet verwacht.”

De fotoserie waarmee ze heeft meegedaan heet 'Paradi$e Lu$t', alleen al de titel maakt nieuwsgierig. “In mijn eerste jaar fotografie moesten we een groep mensen fotograferen, dat was verder heel vrij. Ik ben op het idee gekomen om mensen te fotograferen die heel ver van mijn eigen leefwereld af staan. Ik ben toen naar een eroticabeurs gegaan en viel daar nogal op als vrouw alleen met een professionele camera. Toen ben ik aan de praat geraakt met een koppel en dat klikte meteen. Zij hebben mij uitgenodigd om aanwezig te zijn bij de volgende opnamedag van hun pornofilm,” vertelt ze. Nu is het niet zozeer de pornowereld die Liza aantrekt, maar vooral de clichés en vooroordelen die hier rond bestaan. “Iedere keer ben ik tot de vaststelling gekomen dat die vooroordelen op niks gebaseerd zijn. Ik wil het vertrouwen winnen van mensen die in eerste instantie misschien wat wantrouwend zijn tegenover het toelaten van een fotografe in hun dagelijks leven.” Liza's familie reageerde in eerste instantie dan ook wat bezorgd, niet zozeer vanuit morele overwegingen, maar vanwege het milieu waarin ze terecht zou komen. Maar ondertussen zijn ook zij erg enthousiast.

Tussen het afstuderen door, werkt Liza nog aan verschillende projecten. Er komt ook een nieuwe fotoreeks over het SM-milieu, maar hier wil ze nog niet te veel over loslaten. Daarnaast vertrekt ze eind juni naar Afrika om daar een reeks te maken over albinisme. “In Afrika is daar een heel groot stigma rond. Mensen met albinisme worden op grote schaal aangevallen en soms zelfs vermoord aangezien men magische krachten aan hen toeschrijft.” Voor Liza is dit de derde keer dat ze naar Tanzania gaat. Twee jaar geleden ging ze er op reis met haar ouders en vorig jaar verbleef ze er drie maanden voor haar masterthesisonderzoek. “Mijn masterthesis gaat over groepsvorming binnen het sekswerkersmilieu, hiervoor heb ik zowel interviews afgenomen als een fotoproject gemaakt (het gaat om de reeks Sisters! Brothers!). Als fotografe is het interessant om effectief bij die mensen thuis te fotograferen om te zien hoe ze echt wonen. In mijn thesis wil ik die foto's en interviews samenbrengen.” En alsof dit nog niet genoeg is, werkt Liza ook nog aan een serie rond vrouwenbesnijdenissen binnen de Masaïgemeenschap in Ngorongoro Conservation Area. “Dit is in één van de mooiste natuurreservaten ter wereld waar de Masaï nog traditioneel leven in harmonie met de wilde dieren. Het is heel bijzonder dat ik de mogelijkheid krijg om daar te fotograferen. Je moet daar officieel toestemming en een vergunning voor krijgen.” Uiteindelijk is het haar doel om de projecten rond albinisme, sekswerkers en vrouwenbesnijdenissen samen te brengen in één boek.

Het kan natuurlijk niet anders dan dat Liza's succes wordt opgepikt door de media. “Hier was ik wel een beetje van geschrokken. Ik was op het zevenuurjournaal en het is heel vreemd om jezelf daar te zien,” lacht Liza. Bovendien moet ze na ons interview rechtstreeks door naar het Zuiderpershuis voor de opnames van Cafe Corsari. “Met allemaal écht bekende mensen, daar voel ik me nog niet tussen horen hoor. Maar ik vind het natuurlijk heel leuk. Fotografie is mijn passie en het geeft veel voldoening om daar erkenning voor te krijgen.” Ook in Nederland zijn haar foto´s niet onopgemerkt gebleven. “In september begin ik als vaste fotografe bij de Volkskrant voor een jaar,” vertelt ze.

Het is duidelijk dat deze dame weet wat ze wil. Als het aan haar lag, zou ze de komende jaren verder gaan met haar documentaires, het liefst in het buitenland. “Het gaat er me niet enkel om mooie foto's te maken, maar om het maken van relevante fotoprojecten van groepen in de samenleving. Het is mijn droom om daar mijn beroep van te kunnen maken en daarvan te kunnen leven.” Als ze een tip mag geven aan de creatieve, fotograferende studenten van Universiteit Antwerpen, luidt die als volgt: “Mensen zeggen vaak dat ze niet gefotografeerd willen worden, maar soms zijn ze gewoon verlegen. Je moet die mensen eerst goed leren kennen en naar ze luisteren, verwacht niet dat je zomaar ineens mensen in hun dagelijks leven kan fotograferen. Je moet geduld en respect voor ze hebben. Mensen zijn geen objecten die je even voor je lens sleept, dan kun je beter stillevens maken.” Amen.

Ben je nieuwsgierig geworden naar het werk van Liza? Bekijk dan haar website.

In het zuidelijke deel van de stad, aan ‘de andere kant van de rivier’, ligt bovenop een grote rotspartij aan de oever van de Moldau het Barrandovsky terras. In de jaren 1930 was dit een super chique hotel voor de sterren van de filmwereld. Nu is het volledig verlaten en vervallen. De muren zijn scheefgezakt, de ramen zijn kapot en kozijnen getralied, de trappen brokkelen af en het terras is overgroeid. Het is een ruïne, een gebouw met kanker. Maar het is daarmee een schitterende locatie voor een stedelijke uitstap met Pasen.

De vader van president Vaclav Havel liet de architect Max Urban het hotelcomplex bouwen in 1927 en twee jaar later opende het Barrandovsky complex: een statig hotel, restaurant, café en lounge met aan de voet van de rotswand het bijbehorende zwembad en terras. Het complex hoorde bij de Barrandov Studios. De Barrandov Studios was de grootste filmstudio van Europa en vormde een serieuze concurrent voor het Amerikaanse Hollywood.

Toen de communisten Tsjechië overheersten, werd het gebouw gesloten en verwaarloosd. Na de val van het IJzeren Gordijn werd het terug gegeven aan de presidentiële familie Havel en tegenwoordig is het eigendom van de Barrandov Studios. Zij stelden zichzelf tot doel het hotel te herstellen en oude tijden te doen herleven. In 2014 zou de (her)opening plaatsvinden. Maar het bedrijf heeft niet genoeg financiën om dat waar te maken. Resultaat: het complex raakt anno 2015 alleen maar verder in verval.

Daardoor is het niet minder interessant het gebouw te bezoeken. Boven de vergrendelde hoofdingang hangen de letters, Barrandov Terrasky, scheef. Wie over het hek klimt, stapt aan de achterkant zo het terras op. Dat blijft ondanks het verval imposant. Het is bizar voor te stellen dat de afbrokkelende balkonnetjes en terrastegels ooit het centrum van de Europese filmwereld was. Op dit verwaarloosde terras flaneerden tachtig jaar geleden de grote sterren. Het uitzicht is prachtig: het terras loopt van het hotel tot recht boven de rots en vandaar kijk je uit over de rivier, omliggende heuvels en stad. Onderaan de rots ligt het lege en vervallen zwembad met een grote betonnen duikplank aan de rand. Vlakbij het zwembad staat een klein hutje met drie plastic tafels en enkele stoelen. Een oudere man sprokkelt hout. Er komt rook uit de provisorische schoorsteen boven het hutje. Ik besluit een paadje naar beneden te zoeken en de man te vragen of hij koffie schenkt.

Een kwartier later sta ik beneden aan de rotswand, bij het kolossale lege zwembad en het houten hutje. Ik zwaai naar de man, zijn hond blaft. Hij stelt zich voor als Shrèk en hoewel hij geen woord Engels spreekt, kan ik een kop koffie krijgen. Shrèk woont hier met zijn hond, en gebruikt zijn hutje als café. Als hij mijn koffie op tafel zet, wijst hij naar de vuurplaats en vertelt in  het Tsjechisch. Ik versta er helaas geen woord van, maar Shrèk haalt een supermarktfolder uit zijn hutje, en een plastic horloge van twee meter groot. Hij wijst in de folder worsten aan en op de klok wijst hij op de twee. Ik pak mijn reisgids met achterin een kleine woordenlijst. De woorden morgen (zidra) en middag (odpoledne) worden duidelijk en Shrèk wijst opnieuw naar de worsten in de folder, de twee op het horloge en de vuurplaats met de houtvoorraad. Morgenmiddag twee uur, worsten grillen boven het vuur. Ik betaal de koffie en ter afscheid geeft Shrèk me een postkaart, een foto van het hotel in de goede tijd siert de voorkant.

Een dag later kom ik terug, ditmaal met vier vrienden. Shrèk begroet ons alsof we zijn beste maten zijn. Hij had echter niet op onze komst gerekend en nadat hij vijf biertjes op tafel zet, springt hij op de fiets om worsten, brood en mosterd te kopen. Ondertussen maken wij het vuur aan. Tien minuten later is Shrèk terug. Het is eerste paasdag, de zon schijnt volop en wij staan worsten te grillen op een vuurtje bij een man met de naam Shrèk die met zijn hond in een hut woont, naast een kolossaal leeg zwembad onder een betonnen duikplank en onderaan de rotswand met een verlaten hotel erbovenop. Waar ooit de filmsterren flaneerden, braden wij met Pasen onze worsten. Daar kan geen Hollywood tegenop.

Film uit de glorietijd van Barrandov Terrasky

Het mag dan wel een mondvol zijn, EESTEC is eigenlijk gewoon dé studentenvereniging voor de studentus informaticus onder ons. Wie zich hierbij echter een sociaal onhandige nerdfighter voorstelt die zijn cyber/kamerspace nooit verlaat, heeft het grondig mis en moet zijn clichés eens herevalueren. 

EESTEC is een internationaal opererende organisatie met takken verspreid over heel Europa. Deze internationale samenwerking heeft al verschillende keren haar vruchten afgeworpen: EESTEC bood onder meer informatieve workshops en meer cultuur- en ontspanningsgerichte uitwisselingen aan over heel Europa. Afgezien van het vervoer zijn die zelfs gratis voor de deelnemers! Zo vonden er al evenementen plaats in Estland, Servië, Roemenië, Finland, Polen en Griekenland en recent nog keerden ze terug van een weekje Berlijn. “Informaticastudenten zijn niet snel geneigd zich te verplaatsen, en daarom willen we die korte verblijven extra promoten,” vertelt Thomas, Treasurer bij EESTEC. 

Maar ook Antwerpen zelf is inmiddels al een paar keer aan bod gekomen. Zo was hét evenement vorige zomer de AntwerPi. Daarbij werd er een minicomputer met camera, batterij en draadloos internet door middel van heliumballonnen de lucht in gestuurd om foto’s te maken van het gebied rond het MAS. Thomas was erbij: “Het weer was echt slecht, maar dat hield ons niet tegen het gevaarte de lucht in de sturen. Spijtig genoeg hebben de rukwinden er wel voor gezorgd dat het ding onbestuurbaar werd en het naar beneden is gevallen in het Willemdok, maar de foto’s, die hebben we gelukkig wel nog! Een erg leuke afsluiter van onze workshop.”

“Wat mij alleszins lang zal bijblijven zijn de twee cantussen die we hebben georganiseerd en die erg in de smaak vielen bij de studenten. In België een typische studentenactiviteit, maar in het buitenland is dit vaak totaal onbekend. Hoewel het even duurde voor ze gewend raakten aan de vele regels en de – in hun ogen – soms vreemde gewoontes, is dat altijd supertof geweest,” vervolgt Simon, PR-man bij EESTEC.

De voornaamste activiteit van EESTEC bestaat echter uit het informeren en het organiseren van lezingen over informaticagerelateerde onderwerpen die weinig of niet aan bod komen in de hoorcollege's. Professionals en belangrijke bedrijven komen dan uitleg geven over de vele jobmogelijkheden waaruit een pas afgestudeerde IT-student kan kiezen of ze gaan dieper in op een relevant, actueel onderwerp zoals bijvoorbeeld mobile app development.

Daarnaast brengt EESTEC studenten die een vakantiejob willen uitoefenen bij een IT-bedrijf, in contact met de juiste mensen. Zo kunnen studenten uitmaken waar hun interesses liggen, krijgen ze een idee over hun toekomstige loopbaan en doen ze bovendien hun eerste ervaring op. Een win-winsituatie, want voor de bedrijven betekent dit een rechtstreekse bron aan wervingsmogelijkheden waaruit al verscheidene vaste contracten zijn voortgevloeid.

Ook al zijn de activiteiten vooral gericht op studenten Informatica, je moet niet in deze richting zitten om deel te nemen. Een gezonde interesse voor IT is wel vanzelfsprekend om mee te kunnen met het jargon. Zo is er bijvoorbeeld het jaarlijkse Congress, of de algemene vergadering van EESTEC, waar twee vertegenwoordigers van elk lokaal comité aanwezig zijn, plus het internationale bestuur. “Dat zijn dan 130 studenten tezamen, die beslissen over de toekomst van EESTEC (verkiezingen van een nieuw bestuur, het huishoudelijk reglement aanpassen, enzovoort). De vergaderingen verlopen erg professioneel, en dat moet ook wel. Leuk en interessant om eens mee te maken,” zegt Thomas.

Tot zover het programma EESTEC en zijn werking. Sign out till next time and please remember: The Matrix is everywhere... and so is EESTEC.

Moeder: "Oh ja, La Famille Bélier, daarover heb ik gelezen. Dat lijkt me goed. Oh, dat is een komedie? Nou ja, nog beter eigenlijk."
Ik: "Ja, dat vind ik op zich ook wel goed. Ik zou Still Alice wel graag willen zien. Ik denk dat jij die wel goed vindt."
Ik lees voor: "Alice Howland is gelukkig getrouwd, moeder van drie kinderen, en een gerenommeerd hoogleraar aan de Columbia University in New York. Ze krijgt een enorme schok te verduren als de ziekte van Alzheimer bij haar wordt vastgesteld en ze beseft dat haar zorgvuldig opgebouwde leven drastisch zal veranderen. Langzaam maar zeker begint ze de regie over haar eigen leven te verliezen, terwijl de familiebanden steeds meer onder druk komen te staan."

Samen turen we naar het tijdenbord van Cartoon's. Het meisje in het loket van de bioscoop kan alle twee wel aanraden. Van Still Alice was ze duidelijk wel onder de indruk, maar "je moet ervoor in de mood zijn".
Ik besluit: "Ik ben altijd alleen maar in de mood voor goede films."

Moore won een Oscar, BAFTA en Golden Globe voor haar rol als Alice Howland in Still Alice. De regie was in handen van Richard Glatzer. Het zou zijn laatste film worden, want Glatzer stierf recent aan de gevolgen van ALS. Zo was er geen gebrek aan media-aandacht voor dit drama. Desalniettemin kan het nog altijd tegenvallen natuurlijk.

In het begin doet het dat haast een beetje. Ik vind de film vrij traag op gang komen. Je weet al wat er gaat gebeuren, dus ik ben het verloop ernaartoe echt aan het uitzitten. Je weet dat het drama pas echt begint vanaf dat de symptomen van de ziekte zich duidelijk opdringen aan Alice en haar omgeving. Vanaf dat punt word ik meegenomen door de sterke acteerprestatie van Moore. Als hoogleraar Taalkunde is Alice gewend om gewaardeerd te worden om haar retoriek, de verbanden die ze legt, haar intellect en woordkeuze. Het is dat stukje waarin Alzheimer haar te grazen neemt en daarin is meteen zichtbaar hoe snel er een verlies van identiteit optreedt.

Soms zijn de concrete voorbeelden van hoe Alzheimer steeds meer invloed krijgt er vrij bedacht ingestopt. Alice herkent de nieuwe vriendin van haar zoon niet meer, ze kan de weg niet meer vinden en vat woorden soms letterlijk op terwijl ze figuurlijk zijn bedoeld. Dat viel te verwachten. Het is ook niet altijd zo subtiel en vloeiend verwerkt in het verhaal. Dat de ene dag beter is dan de andere, bijvoorbeeld, wordt wel erg vaak gebruikt. De prestaties van Alec Baldwin en Kristen Stewart zijn niet verpletterend, maar wellicht verbleken zij naast Julianne Moore, die ondanks die ietwat krampachtige plotontwikkeling wel overtuigt.

De film draait om keuzes. Extra dramatisch wordt het wanneer Alice zich realiseert dat het leven haar uit handen wordt genomen, en dat ze dus ook niet meer kan bepalen of ze zo nog verder wil. Maar voor wie het zich herinneren wil: "It's about love." En daarmee eindigt de film zonder goed of slecht einde, zonder een besluit, zonder te nemen beslissing.

horeca

"Er zijn twee soorten etablissementen. Een voor de Tsjechen en een voor de toeristen. Waar wij nu zitten is vooral voor Tsjechen, hier recht tegenover heb je een restaurant voor toeristen. Toeristen lopen willekeurig een straat in, denken er niet bij na en gaan altijd die ene toeristische plek binnen. Daar betaal je 20, 30 kronen meer dan de zaken ernaast of er tegenover. Gelukkig kennen alle Tsjechen de plekken die goed zijn. De basisprijs voor alles hier is een pint bier, dat is een goed uitgangspunt. Als de prijs van een pint eerlijk is, gaan de Tsjechen daarheen. In het centrum mag het 25 tot 35 kroon kosten. Maar rond het stadsplein en toeristische trekpleisters betaal je zo 90 kroon. Dat gaat exponentieel naar boven."

communistische zuinigheid

"De koffiecultuur in Praag is vergelijkbaar met Weense koffiehuizen en de cultuur in Noord-Italië. De koffietraditie kwam hier via de Turken die Tsjechië vroeger belegerden. Tsjechen drinken hun koffie sterk, een dubbele espresso is hier normaal. De Turkse variant is anders. Onder de communisten was er een gebrek aan alles, ook aan koffie. Toen werd de ‘Turkse koffie’ geïntroduceerd. Het houdt in dat je de koffiepoeder rechtstreeks in een kop doet en er water overheen giet. Als je het op hebt, kun je het nog eens gebruiken. Zo bespaar je koffie."

Praagse muur

"Je hebt, net als met andere horeca, twee soorten koffiehuizen: de kleine, verscholen koffieplekken waar de Tsjechen komen en de populaire plekken die de reisgidsen aanraden. Vaak begint een zaak in de ene categorie en eindigt het in de tweede. Vroeg of laat ontdekken de agenten van gidsen die barretjes, ze worden in de boekjes gezet en dan komen er massa’s toeristen op af. Ze maken het eigenlijk kapot. Maar een mooie koffiezaak is café Orient in ‘Het huis van de Zwarte Madonna’. Het zit op de eerste verdieping en is volledig in kubistische stijl, een fraaie plek. Omdat het op de eerste verdieping is, gaan er niet veel mensen heen; de meesten willen een terras. Er is ook geen lift, dus je moet een trap op. Dan haken velen af. Bij mooi weer is de beste plaats voor een koffietje of een rappe lunch direct aan de Karelsbrug, in de tuin van de ambassade van Malta. Steek de Karelsbrug over, ga de eerste straat links en loop rond de oude kerk. Dan zie je een kleine poort met het bord ‘de ambassade van Malta’. Het is erg weggestoken dus niemand vindt het en niemand durft binnen te wandelen vanwege die poort. Maar wie binnengaat komt in een ommuurde tuin en is plots in volledige rust. Eerst heb je een graspleintje met een enorme plataan en een bistro. Die moet je door, dan kom je op nog een binnenkoer. De buitenmuur is de John Lennon Wall en aan die buitenkant staan honderden toeristen. Aan de binnenkant staan wat tafels en zitten zes mensen koffie te drinken. Die muur is symbolisch voor de scheiding tussen Tsjechische en toeristische plekken."

cuisine

"Als je ‘Typical Czech Cuisine’ ziet staan, moet je oppassen. Wat knoedels (een typisch Tsjechisch aardappelgerecht, nvdr) met een lap vlees en een vettige saus kun je geen cuisine noemen. De Tsjechische cuisine bestaat niet. Wel kun je de ogenschijnlijk donkere zaakjes proberen. Als er ‘Ceska Kuchyne’ staat (Tsjechische keuken) in plaats van Engelse teksten, is het al betrouwbaarder. De Tsjechische keuken is niet heel speciaal, het is gezonde boerenkost. Tsjechen houden van regelmaat en zijn niet erg flexibel. Ze kennen zeven gerechten en eten die telkens één dag per week. Deze week eten ze precies hetzelfde als de volgende. En als de vorige."

spelonken

"Je kunt in Praag enorm veel kleine restaurantjes, bars en cafeetjes bezoeken. Je hebt de as van toeristen, die loopt van de Kruidtoren naar het Oude stadsplein en de Karelsbrug, en naar boven naar de Praagse burcht. Die as heeft een vertakking van de Kruidtoren naar Vaclavska namesti. Maar het hele Praagse centrum is mooi en historisch. Zodra je die as verlaat en kleine steegjes en doorgangen inloopt, kom je overal kleine barretjes, cafeetjes en restaurantjes tegen. Dat zijn de plekken waar de Tsjechen heengaan, plus de weinige toeristen die durven. Voor veel mensen zijn dat maar donkere steegjes: het ziet er verlaten uit en dan is er ineens een propvol café. Daar zou de gemiddelde toerist niet binnenstappen, maar dat zijn de leukste plekken."

opera en theater

"Er zijn drie opera’s in Praag. De officiële is de Staatsopera, op het einde van het Wenceslasplein. Die is duur en vooral voor de serieus geïnteresseerden. Dan heb je het Nationaal Theater, aan de oever van de Moldau, het gebouw met de gouden kroon op het dak. Daar is een gevarieerder programma met theater, ballet en opera alsook operette. Het is de meest sympathieke plaats om naar de opera te gaan. Ze zijn alle drie toegankelijk en geen van hen is extreem duur, maar het Nationaal Theater biedt de meest toegankelijke atmosfeer. De derde leeft ook echt, die is bij Ovocný trh en heet Stavovské divadlo. Het is een Mozart- theater en onderdeel van het Nationaal Theater. Daar wordt zowel theater als opera opgevoerd. De opera’s staan er meestal in verband met Mozart omdat het de historische plek is waar hij werd opgevoerd. Het theater zelf is een mooi historisch gebouw, het oudste operahuis van Praag. Als je daar binnenkomt, durf je bijna nergens aan te komen: alles is nog origineel. Doordat het allemaal zo oud en origineel is, is het ook iets minder comfortabel. Daar ga je heen als je echt een historische atmosfeer wilt proeven. Voor levend theater, opera waar ook Tsjechen heengaan en een zaal die elke avond uitverkocht is, ga je best naar het Nationaal Theater."

België

"Af en toe ga ik terug naar België, mijn familie woont er. Soms mis ik hen en mijn Belgische vrienden. En ik mis het bourgondische libris. Dat heeft Praag niet, de Tsjechen eten steeds hetzelfde. Vlamingen eten niet alleen op restaurant, maar babbelen er ook. We proeven van alles en hebben een extreme verscheidenheid aan keukens van zeer goede kwaliteit. Dat mis ik. Maar Brugge, waar ik vandaan kom, is erg klein. Daar is niets te beleven, behalve dat het erg mooi is natuurlijk. Er zijn gelijkenissen tussen België en Tsjechië. In België heb je de biercultuur in het noorden en de wijncultuur bij de Walen in het zuiden. Hier heb je een biercultuur in het Westen van Tsjechië en een wijncultuur in het oostelijke Moravië. Die opdeling is heel vergelijkbaar. Een andere gelijkenis is dat Tsjechen op het eerste moment gesloten zijn, ze zijn bedeesd en soms ook schuchter. Misschien komen ze zelfs agressief over. Dat is eigenlijk het wegsteken van hun schrik voor het onbekende. De Vlamingen zijn ook conservatief en op zichzelf, alhoewel ze naar buiten toe misschien heel vriendelijk kunnen zijn. Tsjechen zijn net zo."

onvriendelijk

"Een veel gehoord verwijt is dat Tsjechen onvriendelijk zijn. Dat heeft twee redenen. Eén ervan is het wegsteken van de schrik voor het onbekende. Het tweede heeft te maken met het communisme. Tijdens het communisme mocht je als klant blij zijn als er iemand was die je hielp. Een klant kwam binnen en zei: mag ik alstublíeft wat van u kopen? Het ‘klant is koning’-adagium geldt hier niet. Dat heeft ook te maken met hoe werknemers en werkgever met elkaar omgaan. De verkoper wordt door de werkgever niet hoog aangezien. Iemand die een winkel heeft, betaalt zijn werknemers slecht. Voor hen is de verkoper er niet om je vriendelijk aan te spreken en service te verlenen, maar hij is er om je geld te incasseren en erop toe te zien dat je niks steelt. Zo iemand heeft weinig kwalificaties nodig, dus waarom zou je die veel betalen? Het is een vicieuze cirkel. Tsjechen vinden het zelf niet raar slecht behandeld te worden in winkels."

Praagse Vlaeykensgang

"Als je Praag bezoekt, moet je zeker niet op die toeristische as blijven. Loop die één keer, dat duurt twee uurtjes. De rest van de tijd moet je elders in Praag spenderen. Praag is een van de weinige grote Europese hoofdsteden waarin de gebouwen van alle originele periodes nog overeind staan. Bovendien is de structuur nog heel Middeleeuws. Je hebt daardoor een enorm netwerk van kleine doorgangetjes die je als toerist voorbijloopt omdat je die als onbekende niet binnen durft – er zijn veel poortjes en winkeltjes die eigenlijk openbare wegen zijn. Je mag daar doorheen en als je dat doet, kom je in een andere wereld terecht. Ineens is die drukte van het toerisme weg, er is geen lawaai. Die poortjes en steegjes heb je overal, je moet je ogen openhouden en goed opletten."

verspreid

"Echt een favoriete plek heb ik niet. Praag heeft officieel vier delen, maar er zijn ook mensen die het over twee delen hebben; twee oevers van de rivier. Aan de ene kant heb je het oude stadscentrum, aan de andere kant de Petrin heuvel en de Praagse burcht. Aan die laatste kant heb je een schitterend uitzicht, maar om iets te gaan drinken moet je daar niet zijn; het is er heel toeristisch. Als je er om tien uur ’s avonds rondloopt is er niets meer. Leuker is de andere kant, voorbij Petrin zelf en voorbij Strahov, dat heet Smichov. Daar heb je ook een mooi uitzicht maar met meer leven in de brouwerij ’s avonds. Aan deze kant van de heuvel, bij het oude centrum, is het de moeite waard in de richting van het Agnes klooster te gaan, in de buurt bij Dlouha en Kozi straat. En aan de andere kant van het centrum heb je de Narodni straat. Die is niet interessant, maar hij loopt uit op de Moldau, de kruising waar het Nationaal Theater is. Daarachter zijn kleine steegjes en de leukste avondcafés van Praag zijn allemaal daar. Je hebt een groot klooster en erachter zijn al die cafeetjes: danscafés en bars van alle soorten. Dat is het mooie van Praag: je kunt hier uitgaan met allerlei mensen in tal van alternatieve genres, jazz en boem-boem-boem-muziek en in twee straatjes heb je voor elk wat wils. Maar het is niet zo dat op één straat alle plekken zitten, je hebt in meerdere delen van de stad drie à vier mooie plaatsen die zijn weggestoken."

toeristen

"Er zijn twee soorten toeristen: die waarvan het leuk is dat ze er zijn, en diegenen die niet prettig zijn. Die laatsten verdraag je enkel omdat ze goed zijn voor de economie. De leuke toeristen kom je af en toe tegen in de weggestoken barretjes. Die lachen naar de bediening, vragen beleefd een pintje, informeren naar de gewoontes en interesseren zich voor de cultuur en de Tsjech. De andere toeristen komen omdat het hier goedkoop is om zich zat te zuipen. Ik kan daar gerust enkele nationaliteiten op plakken: Russen, Scandinaviërs, Noord-Duitsers en Britten. Die zuipen zich te pletter en maken alles kapot. Ze komen met low cost vliegmaatschappijen en voor deze mensen is het hier een paradijs om te zuipen. Het rare is: al die ‘zatlappennationaliteiten’ kunnen eigenlijk niet drinken. Ze slaan drie halve liters achterover en dan is het al zo ver. Er is een groot verschil met andere landen, want Belgen drinken bijvoorbeeld ook veel, maar die kunnen het aan. Die hebben niet de drang om iets kapot te maken of te vechten. Daar komt die enige weerzin tegen het toerisme vandaan. Tegelijkertijd is het een belangrijke inkomstenbron en wordt het getolereerd. Heel Oost-Europa kampt ermee, van Krakau tot de Baltische staten. Het is overal hetzelfde, ‘zat-toerisme’."

architectuur

"Praag is architectonisch interessant. In één straat kun je zeer diverse architectuur aantreffen. Het staat dwars door elkaar, vergeet alle logica. Dat komt omdat Praag nooit is vernietigd en oude gebouwen nooit zijn gesloopt. Waar andere hoofdsteden innoveerden, werd Praag op een gegeven moment verlaten door de Habsburgers; de adel en vorsten vestigden zich in Wenen. Praag verviel daardoor tot provinciestad en was niet langer interessant. De architectonische vernieuwingen in de hoofdsteden kostten vele oude gebouwen de kop, maar Praag werd pas veel later weer een hoofdstad. Vrijwel alle originele gebouwen zijn de hoofdstedelijke vernieuwingsdrang daardoor bespaard gebleven. Bovendien had Praag vroeger eigenlijk teveel geld. Er werd flink verdiend met de industrie. Skoda is bijvoorbeeld het vier na oudste automerk in de wereld en Bata is een zeer bekende schoenenfabrikant, ook Tsjechisch. Verder werd de contactlens in Tsjechië uitgevonden. Er was dus een grote rijkdom en men experimenteerde van dat geld volop met architectuur."

verschil

"Brugge is een mooie stad, maar Praag heeft historisch duizend keer meer te bieden dan Brugge, of zelfs Gent… Het spijt me om het zo te zeggen, maar het is een feit. Het is heel jammer dat West-Europa door de Koude Oorlog volledig vergeten is wat er achter het ijzeren gordijn is. In het Westen heerst de opvatting dat alles dat daarachter was, verbonden is met Rusland. Maar Tsjechië heeft helemaal niets met Rusland te maken. Historisch niks, cultureel niks. Het enige wat Tsjechië met Rusland verbindt, is dat ze na de Tweede Wereldoorlog 40 jaar door haar bezet geweest is. Historisch-cultureel gezien was Praag daarvoor het centrum van een grootmacht. Ook verder naar het oosten, landen als Slovenië, Hongarije en Bulgarije worden over het algemeen gezien als het Oostblok. Verder weet men er niets van. Het Heilig Roomse Rijk was zeer groots, vooral onder bewind van Keizer Karel IV. Hij leidde een rijk dat zich uitstrekte van Denemarken tot Rome en van Oost-Frankrijk tot waar nu Oekraïne ligt. Zijn keizerlijke hoofdstad was Praag. Ook de Habsburgers waren zeer invloedrijk en pas bij de protestantse revolutie stortte de macht van Tsjechië ineen. Praag, Budapest en Wenen waren de drie keizerlijke hoofdsteden van het Heilig Roomse Rijk."

derde wereldland

"In West- Europa hebben veel mensen het idee dat Oost-Europa een groot derdewereldland is. Veel mensen die ik rondleid – Fransen, Belgen en Nederlanders – komen hierheen met dat vooroordeel. Maar we zijn 25 jaar later. Die landen waren voor de Tweede Wereldoorlog volledig mee met West- Europa, economisch en diplomatiek waren ze enorm belangrijk. Het BNP van Tsjechië van voor de Tweede Wereldoorlog was anderhalf keer het BNP van België, en dat terwijl België toen nog kolonies had. Tsjechen waren een stuk rijker dan Belgen. Je moet maar rondkijken in Praag: overal zie je die imposante gebouwen, daar zit waanzinnig veel geld in. Maar in de Tweede Wereldoorlog en de overheersing daarna is de economie uitgezogen. Je moet nu zien hoe Praag in 25 jaar tijd is opgebloeid. Ze hebben snel de vooroorlogse draad opgepikt. De Westerse perceptie is soms belachelijk. Ik zie vandaag de dag af en toe nog de verwondering van mensen die hier op hotel komen: Oh, een kleurentelevisie! En die vragen dan: ‘Hebben jullie satelliettelevisie?!’"

criminaliteit

"Er zijn twee soorten criminaliteit. Criminaliteit waar je wel en waar je geen last van hebt. Beiden zijn hier, maar er is hier niet veel criminaliteit die echt gevaarlijk is. Als je hier ’s nachts om twee uur alleen rondloopt, zal er niemand op je nek springen. Er lopen geen bendes rond die arme mensen of mensen die alleen lopen in elkaar slaan. Qua drugsgebruik is het op sommige plekken wel heftig. Maar als jij geen gebruiker bent, heb je daar geen last van. Ze zitten in bepaalde hoekjes en als je geen interesse hebt, kom je er niet mee in aanraking."

Gontran

“Ik denk dat het grootste verschil met een plaatselijk gids is, dat ik verbanden leg met heel Europa. Ik spreek niet alleen over Tsjechische geschiedenis, zoals zij zelf doen. Voor een Tsjech is Albrecht van Wallerstein heel belangrijk, een Belg zegt dat niets, dus wijd ik er niet over uit. Ik maak de schifting tussen wat interessant is voor toeristen en wat niet. Ik vertel boeiende anekdotes, verhalen die de mensen bijblijven.”

Ga je naar Praag en wil je ook rondgeleid worden? Of wil je wegdromen bij Praagse verhalen? Neem vooral hier een kijkje.
Benieuwd hoe de wandeling met Gontran Benoit verliep? Lees hier meer.   

Na een verblijf van vijf maanden onder de Italiaanse zon dacht uw dienaar te beschikken over een behoorlijke kennis van de taal van Dante. Maar hoewel onze casa in Bologna zich slechts op 120 kilometer van Rimini bevond, tastten we in het duister over de betekenis van het woord ‘amarcord’. Enige seconden googleplezier later komen we echter te weten dat het ‘mi ricordo’ of ‘ik herinner mij’ betekent in het Romagnolo, het lokale dialect van Rimini. Na deze Babylonische toestanden kunnen we ons eindelijk min of meer geïnformeerd focussen op het melodieuze schouwspel dat Fellini ons voorschotelt. Al snel wordt de betekenis van de titel duidelijk: Amarcord is cinema over de grootste fictie van het leven: het geheugen.

Een herinnering is niet zomaar een beeld van wat er gebeurd is, maar een fantasie over het verleden. Herinneringen zijn sterke verhalen die we onszelf vertellen, maar door het fantastische element zijn het ook mentale kaarten van onze hoop en verdriet, verlangen en tragiek. Zo ook in Amarcord, waarin Fellini zich zijn tienerjaren in het Rimini van de jaren ’30 herinnert. We zien waar Titta, een jongen uit een gezin waar dramatische ruzies aan de eettafel dagelijkse kost zijn, zich zoal mee bezighoudt. En dat is nogal wat. Op school is dat vooral leren waar Romeinse keizers op pensioen gingen, het mismeesteren van de Griekse cadans en het langeafstandsurineren. Andere adolescente vermaken passeren ook de revue, zoals het in wind en weer bekijken van naakte standbeelden, fantaseren over het verleiden van de voluptueuze tabaksverkoopster en het collectief masturberen, waarbij men best niet teveel luidop zegt!

Titta is niet het enige dromende personage in deze zwierig dansende film, waarbij lange, ritmische shots de dienst uitmaken. Een joggende parade aan kleurrijke karakters passeert de revue. De nymfomane Volpina, de blinde maar actieve accordeonist en de schoolmeesters mogen dan oppervlakkige komische figuren blijven, andere personages worden dieper uitgewerkt. Zo is er Gradisca, de diva in het rood die droomt van haar prins en melancholisch hoopt op een ontmoeting ‘die een leven lang duurt’. Of Titta’s vader, de nors en opvliegende communist Aurelio die in een daad van verzet een platenspeler op de kerktoren plaatst die de Internationale speelt. Slechts twee figuren breken de vierde muur en spreken de kijker rechtstreeks aan. De volksidioot ratelt zijn aangeleerde poëtische tekstjes af, terwijl de advocaat en amateurhistoricus eveneens in geleerde woorden uitweidt over de geschiedenissen van de stad, met fiets steevast in de hand en geteisterd door de vrienden van Titta.

Het is carnavaleske schouwspel dat zich voor onze ogen afspeelt, is heel leuk en grappig, maar Fellini slaagt er ook evengoed in om melancholische elementen te verwerken in de film. Tijdens de mistscène, de bruiloft of de dansavond in het hotel is de tristesse soms niet ver en wordt duidelijk dat dit niet zomaar een dolle komedie is, maar een reflectie op het leven waarbij de ondertoon echter optimistisch blijft. Neem bijvoorbeeld de scène waar de mentaal gehandicapte oom Theo in een boom klimt, stenen gooit naar wie hem eruit wil krijgen en luid scanderend ‘Voglio una donna!’ roept: ‘Ik wil een vrouw!’ Hilarisch natuurlijk, maar ook een krachtige expressie van verlangens.

De beschrijving van Fellini dat het Italiaanse volk door de katholieke kerk ‘in een eeuwige adolescentie gevangen gehouden wordt’ en de parodie op Mussolini met de nepbruiloft maken het makkelijk om Amarcord als een politieke film te analyseren. Maar politiek figureert slechts op de achtergrond, terwijl de figuranten wild dansend op het echte voorplan staan.

Voor wie nog nooit in de opera van Antwerpen is geweest, dit is zeker een aanrader. Al is het alleen maar om het prachtige gebouw, waar je iedere dag als vanzelf voorbij loopt wanneer je je richting het centrum of station begeeft, eens van binnen te bewonderen. De imposante entree en de gedecoreerde hal geven je meteen een gevoel van luxe. En stiekem is dit best wel eens leuk, juist voor de studerenden onder ons die donkere studentenkoten gewend zijn. We lopen de statige, marmeren trappen op richting het derde middenbalkon. Eenmaal binnen gekomen in de schouwburg, worden we overvallen door de pracht van het plafond. Na wat googlewerk ben ik erachter gekomen dat de plafondschildering Rythmus voorstelt (ahja, hij...) omringd door negen vrouwelijke muzes. Een leuk weetje om je vrienden bij het volgende operabezoek spontaan op te trakteren. We zetten ons neer in de bordeauxrode stoelen en genieten van het (hoge) uitzicht terwijl de zaal langzaam maar zeker volstroomt. Overigens hoef je niet bang te zijn dat de opera enkel sjieke meneren en mevrouwen aantrekt, er zitten ook 'gewone' mensen. En studenten, zoals jij en ik. Dus die galajurk mág aan, maar kan ook zonder problemen in de kast blijven hangen.

Vanavond speelt hier dus Don Giovanni van de befaamde componist Wolfgang Amadeus Mozart. De figuur van de libertijn Don Giovanni spreekt ook vandaag nog tot onze verbeelding. Hij staat voor vleesgeworden verleidingskracht, voor de vrijbuiter pur sang die zich moreel niet laat verknechten. (Kun jij nog wel wat tips gebruiken over hoe vrouwen het hof te maken? Giovanni is your man.) Deze thematiek doet een speelse, luchtige opera vermoeden. En hierin word je niet teleurgesteld, Don Giovanni is een dynamisch en humoristisch stuk, soms zelfs tegen het platte aan. Het verhaal vertelt over de amoureuze veelvraat Don Giovanni die, nadat hij de vader van een van zijn vele liefjes, Donna Anna, heeft vermoord, wordt gewroken door Donna Anna en haar toekomstige echtgenoot Don Ottavio. Terwijl dit drama zich voltrekt, maakt Don Giovanni op komische wijze nog een aantal liefdesslachtoffers. Maar uiteindelijk zal blijken dat zijn hoogmoed toch voor de val komt.

De klanken van de prachtige Italiaanse taal (don't worry, er is Nederlandse boventiteling) geven de opera nog net dat beetje extra glans, evenals het voortreffelijke live-orkest dat zorgt voor een unieke en authentieke sfeer. Ook de soms verrassende kostumering draagt bij aan het totaalplaatje. Al bij al zul je er versteld van staan hoe snel drie opera-uren voorbij kunnen vliegen. Weer eens wat anders dan een avondje UGC.

Het is midden in maart en we staan langs de snelweg in de zon. De lifttocht naar Kutna Hora beviel vorige week zo goed dat Asia en ik besloten dit weekend via Brno en Bratislava vanuit Praag naar Budapest te liften.

Het is nu zaterdagochtend, we zijn al twee dagen op pad. Donderdag sliepen we in Brno en vandaag hebben we via couchsurfing overnacht in Bratislava. Bij het ontbijt waren we van plan naar Budapest te liften, maar nu blijkt dat de snelweg naar Budapest onbereikbaar is: grote hekken zorgen ervoor dat we niet bij de rijbaan kunnen komen. Wel staan we langs de weg naar Wenen. Ik houd een pizzadoos in mijn handen waar met koeienletters ‘Budapest’ op staat. De andere kant is onbeschreven. Wenen, een mooie stad. Ik pak de viltstift uit mijn tas en schrijf ‘Vienna’ op de andere kant.

Na twintig minuten stopt een auto. De automobilist stelt zich voor als Jakub, zijn zoontje van vier zit achterin en we nemen naast hem plaats. Jakub blijkt een grage prater. Hij woont in een dorp op vierhonderd kilometer van Bratislava, met een Franse dame en hun vier kinderen. Nu is hij onderweg naar zijn vorige vrouw, die met hun dochter van zestien in Wenen woont. Zijn vrouw “was not being honest” vertelt Jakub, en daarmee was hun huwelijk ten einde. Dat is nu twaalf jaar geleden. Eens per maand stapt hij in zijn auto en rijdt hij 500 kilometer naar Wenen om zijn dochter te zien.

Jakub werkt bij een telecombedrijf, al was dit niet zijn ambitie. Hij wilde piloot worden, maar werd ongeschikt bevonden. “Mijn ogen zijn niet scherp genoeg”, mompelt hij terwijl hij in de spiegel kijkt. Lang lijdt hij er niet onder. “You must appreciate what you have, and I have a beautiful French lady and four children. So I can’t complain”, lacht Jakub.

In politiek opzicht is er wel reden tot klagen. Jakub legt uit dat Slowakije bestuurlijk in het slop zit. Politici hebben volgens Jakub enkel oog voor hun eigen positie. Ze willen geld en macht. “First, they try to steal from the state. Then they try to steal from the people. And then they steal the future.” Even is het stil. Jakub legt uit dat alle grote bedrijven en voorzieningen worden geprivatiseerd door bedrijven waar politici ofwel in bestuursraden ofwel als aanhouder bij betrokken zijn.

Slowakije heeft al lang politieke problemen, vervolgt Jakub. “My first memory of life is quite extraordinary.” Jakub was vijf jaar toen de communisten Slowakije binnenvielen. Zijn ouders woonden in Bratislava en waren erg geslepen: ze voorzagen dat de grote problemen en opstanden als eerste in de stad zouden ontstaan. Voor zijn eigen veiligheid brachten ze hun zoontje onder bij zijn oma en opa, in een klein dorp ver van de stad. Dat beviel de jonge Jakub echter totaal niet en het eerste wat hij zich herinnert, is dat hij het huis uit rende, de straat op. Hij vertelt hoe hij een paar straathoeken omsloeg en plots oog in oog stond met Russische tanks. “I well remember these tanks, riding through the street, throwing up dirt. They were drawing a cape of dust behind them and made lots of noise. That is my first memory of life. Russian tanks rolling through town.” Nog datzelfde jaar werden zijn ouders doodgeschoten tijdens een opstand in de hoofdstad.

Buiten trekken de wolken bleek weg, het asfalt onder ons schiet voorbij. We naderen Wenen.

Als studentenblad maak je niet zomaar vrienden. Een kritisch woord levert al snel verontwaardiging op. Het staat uiteraard niemand in de weg om zelf het woord te nemen. We werken graag samen met iedereen die de waarde inziet om er samen meer van te maken dan de som der delen. Jammer genoeg zijn organisatie en communicatie niet makkelijk te realiseren.

Rivaliteiten in deze dwars. Beerschot versus Antwerp. Redacteur Benjamin versus redacteur Stijn. Dé Antwerpse rivalen vanaf pagina 32. Faculteit Ontwerpwetenschappen voelde ook wat nijd door de vorige editie. Deze editie komt hun Stuver aan het woord vanaf pagina 12. En nu is er onze master piece: het onderzoek naar de netwerkveiligheid van UAntwerpen. Dat was ook riskant, de universiteit zag het niet bepaald zitten.

Met de kiesweek achter de rug en de paasvakantie in zicht zal de storm vast weer wat gaan liggen. Ook wij beginnen al stilaan uit te kijken naar volgend jaar. IT’ers, vormgevers, fotografen: begeef u maar in groten getale naar ons redactielokaal te Paardenmarkt 91.

Vanaf volgend jaar een andere route. Dan zullen we niet meer op onze oude locatie te vinden zijn. Vanwege de bezuinigingen zullen we onze stek moeten inleveren. Dat gaat gepaard met zorgen om onze werkwijze en autonomie te kunnen behouden. Voorlopig zullen we maar hard blijven werken en optimistisch blijven.

Op april, hopelijk windstil.