buitenaardse beloften

Wie zich de vorige editie van dwars meester heeft gemaakt, is hoogstwaarschijnlijk het artikel over immuuntherapie in de strijd tegen kanker bijgebleven. De strijd tegen deze ziekte is actueler dan ooit en vormt de basis voor heel wat wetenschappelijk onderzoek. Hoewel de medische wereld en ruimtevaarttechniek op het eerste gezicht letterlijk en figuurlijk mijlenver van elkaar verwijderd lijken te zijn, hebben ze toch heel wat gemeenschappelijk. Beiden hebben baat bij een precieze en foutloze manier van werken en zijn dus een perfecte leermeester voor elkaar. Afkijken is toegestaan.

borstkanker en biopsies

Op het vlak van kankerbestrijding vallen er nog heel wat kampen te veroveren. Borstkanker is de meest voorkomende kanker bij het vrouwelijke geslacht en heeft een mortaliteit van 24 procent. Dit cijfer is aanzienlijk gezien de hoge incidentie. Minder bekend, maar daarom zeker niet minder belangrijk, zijn de gevallen van borstkanker bij mannen: goed voor zo’n 1 procent van het totaal aantal gevallen. Bij hen wordt de diagnose echter vaak later gesteld, onder andere door het gebrek aan grootschalige screening. Door de vele gevallen en de grote economische winst bij vroege diagnose, is screening bij vrouwen wel ingeburgerd. Een knobbeltje bij palpatie en afwijking op de mammografie, echografie of MRI (Magnetic Resonance Imaging), zijn allen indicaties voor een biopsie van het verdachte weefsel. Zo’n biopsie gebeurt op zijn beurt met een holle naald. Dit proces is wat men noemt operator-dependent: hoe meer de arts van dienst zijn sporen heeft verdiend, hoe groter de kans op een perfect uitgevoerde biopsie. Het verkregen weefsel wordt vervolgens microscopisch bestudeerd. Hieruit kan onder andere worden afgeleid of het gaat om gezond en gewoon dysplastisch weefsel, een ductaal (melkgang) of een lobulair (melkklier) carcinoom. Dit verdict, samen met de stadiëring aan de hand van de TNM-classificatie (grootte, uitbreiding en invasie), is allesbepalend voor de behandeling en prognose van de patiënt in kwestie.

helpende hand

Reizen we van de radiologische afdeling 354 kilometer de ruimte in, dan komen we aan op het fameuze International Space Station, of ISS. Dit paradepaardje van NASA, Roscosmos, JAXA, ESA, en CSA (een mond vol afkortingen die allen staan voor zogenaamde space agencies, nvdr.) circuleert in lage baan rond de aarde en is sinds 2000 permanent bewoond. Behalve enkele dappere zielen biedt dit futuristisch station onderdak aan heel wat technologische snufjes. Zo namen ze SPAR Aerospace, producenten van de uiteindelijke Canadarm, in de arm. De Canadarm is – zoals de naam doet vermoeden – van Canadese oorsprong. En wie had dat gedacht? Het is een soort van robotarm.

De hoofdtaak van deze reusachtige arm, die wat doet denken aan een lange spinnenpoot, is alles netjes op zijn plaats zetten binnen het Space Station. Zo kan het aankomende pakketjes ‘vangen’ en plaatsen op de gewenste locatie. Buiten ladingen kan het zelfs satellieten en astronauten veilig op bestemming afzetten. De enorme complexiteit die hiermee gemoeid gaat, de desastreuze gevolgen van een minieme fout en de grote som geld achter dit alles, maken het een precieze en uitgekiende actie van onschatbare waarde. De arm wordt doorgaans bestuurd door twee astronauten: één bestuurt de arm zelf en de ander controleert de camera’s.

Verschillende armen zijn ondertussen de ruimte ingestuurd en de samenwerking tussen Canadarm 1 en 2 staat bekend als de befaamde Canadian handshake. Zo werd het bedje opgemaakt voor de zogenaamde IGAR-technologie, ofwel Image Guided Autonomous Robot. Weetje: in de thriller Gravity, die een tijdje geleden bij ons in de zalen speelde, was de Canadarm te bewonderen tijdens het repareren van de Hubble Space Telescope vanop een Space Shuttle.

eendracht maakt macht

De aandachtige lezer weet ondertussen wel waar ik naartoe wil; een killer-combo zit verscholen in de samenwerking tussen chirurgen en de Canadarm. Het vormt als het ware een extra ledemaat: eentje met uitzonderlijke capaciteiten. Op dit moment wordt deze techniek uitvoerig getest in een clinical trial in Canada, onder leiding van dokter Mehran Anvari van St. Joseph Healthcare. Het toestel zelf bestaat uit een serie van vier roterende armen in een box. Deze is compact genoeg om bevestigd te worden op het bed van een patiënt en zo mee in en uit de ronde opening van een MRI-scanner te schuiven.

Een MRI maakt gebruik van magnetische en radiogolven om een 3D-weergave van het gescande weefsel te construeren. Door middel van het verkregen beeldmateriaal kan de te biopseren plaats bepaald worden. Een arts-specialist bepaalt op basis hiervan de lokalisatie van het verdachte weefsel. Vervolgens neemt de arm razendsnel en accuraat een biopsiesample door middel van een naald die het weefsel penetreert. Dit gebeurt tot op 1 millimeter precies. Het programmeren gebeurt door een expert en kan zelfs op afstand als tele-operatie uitgevoerd worden. Er is enkel een tweede dokter vereist ter supervisie op de locatie van de operatie zelf. Zo kan een expert veel sneller werken. Dokter Avari vertelde in een interview met CBCnews dat deze nieuwe ontwikkeling zorgt voor een betere sampling, minder fouten en bijwerkingen en heel wat tijd bespaart. En zoals we allemaal weten: tijd is geld. De robot zou op termijn zichzelf moeten terugbetalen en zorgen voor een vermindering van de kosten voor de gezondheidszorg.

technische toekomstmuziek

Dit is niet de eerste brug die gebouwd wordt tussen ruimtetechniek en het ziekenhuis, maar wel een van de meest veelbelovende. De basis voor de telerobotic operations is gelegd, een historisch moment in de eeuwenoude ontwikkeling der chirurgische technieken. Uiteraard valt er nog veel te leren en het potentieel zal zichzelf in de toekomst weten uit te wijzen. Het volgende idee in de reeks heeft zich intussen al aangediend: dat van de lumpectomie. Robots laten hierbij een marker achter op de te opereren plaats, zodat de chirurg tijdens een operatie precies weet waar hij/zij moet zijn. Ook met het idee om de IGAR-technologie toe te passen bij andere kankervormen wordt al gespeeld. De mogelijkheden zijn eindeloos en we mogen ons verwachten aan een steeds snellere, opwaartse spiraal aan technologische revoluties. Wie weet wordt op een dag opereren wel een piece of space cake.

Vrijdagmiddag, twaalf uur eerder. We staan buiten voor Café d’Anvers, de bekende club in het Schipperskwartier. Daar worden we ontvangen door Kamiel Buysse en Britt Van Wouwe en krijgen een rondleiding door de club die nog de sporen van afgelopen nacht vertoont. Er wordt schoongemaakt en aangevuld. In de Balcony, de tweede zaal van Café d’Anvers, kijken we uit op de lege, nu wat somber aandoende ruimte. Terug beneden, bij de dj booth, plakken onze schoenen vast aan de centrale dansvloer met de verlichte tegels. Met trots wijst Kamiel op de enorme geluidsboxen. Ze zijn onderdeel van een nieuw geluidssysteem. “Het is het enige in Europa en in kwaliteit het beste,” aldus Kamiel.

turning people into animals

Kamiel en Britt voeren samen het management van Café d’Anvers. Uiteraard kunnen ze niet dag én nacht aanwezig zijn. Er is dan ook een nachtmanager, Rob. Hij zorgt er ‘s nachts voor dat het barpersoneel en de security krijgen wat ze nodig hebben. Vrijdagen worden meestal ingevuld door externe partijen, maar vanavond is er uitzonderlijk Manifest dat wel door Café d’Anvers georganiseerd wordt. Als headliner staat de Deense DJ en producer Kölsch op het programma. Hij zorgde vorig jaar al voor een onvergetelijke avond. De zaterdagen dragen de slogan van de club: turning people into animals. Café d’Anvers werkt hiervoor nauw samen met zusterbedrijf Soul Supply, een animatie- en decoratiebedrijf. Op zaterdagavonden kun je je hart ophalen aan allerlei entertainment en gekostumeerde dames. Dat zijn telkens speciaal voor Café d’Anvers opgebouwde acts. Diezelfde slogan was trouwens ook op posters in Antwerpen terug te vinden. Daarop kon je bijvoorbeeld Sergio Herman half als zichzelf, half als tijger zien. Hiermee werd de aandacht gevestigd op het 25-jarig bestaan van de club.

25 jaar

In 1989 werd Café d’Anvers geopend, maar toen was het vooral op ‘Gucci en Prada’ – high fashion – gericht. Het was destijds in handen van een modeontwerper, een fotograaf en een architect die inzetten op exclusiviteit. In 1991 is de discotheek overgenomen door de huidige eigenaar: Pim de Rhoodes. Café d’Anvers is sindsdien voor iedereen toegankelijk geworden, hoewel de muziek aanvankelijk juist meer in de underground sfeer hing. Tegenwoordig is elektronische muziek veel bekender, wat ook maakt dat de club toegan- kelijker geworden is. Hoewel de programmatie weinig afwijkt van 25 jaar geleden. Het publiek van Café d’Anvers weet waar het moet zijn voor goede muziek.

clubcircuit

Café Local is onlangs failliet gegaan (Café Local heeft inmiddels nieuwe eigenaren en zal binnenkort heropenen, nvdr.), maar dat wil niet zeggen dat Café d’Anvers het ook moeilijk heeft. De discotheek is namelijk enig in zijn soort. Ook de bekende club Noxx is geen concurrent, want de focus ligt er op een ander muziekgenre. Antwerpenaren blijven in Antwerpen, dus blijven ze ook naar Café d’Anvers komen. Ook veel Nederlanders komen speciaal voor de club naar ’t Stad, dus voorlopig gaat het goed. Als Petrol bepaalde acts op vrijdag programmeert is het soms wel wat minder druk in Café d’Anvers, want die handelen wel meer in dezelfde stijl.

Conculega’s ontmoeten Britt en Kamiel ook wel op Tomorrowland. Ze hosten daar een eigen stage gedurende drie dagen en afgelopen jaar zelfs zes dagen. Ze nodigen zelf artiesten en labels uit die bij hen passen om op hun stage te komen draaien. Toen Tomorrowland net bestond moesten juist die clubs en die labels het festival meer bekendheid geven, nu werkt het al andersom. Britt: “het publiek daar is niet helemaal ons publiek. De mensen die voor de acts op de main stage komen, die komen niet naar onze club. Onze muziekstijl is redelijk beperkt daar.” Bekende namen die in of voor Café d’Anvers hebben gedraaid zijn bijvoorbeeld Maceo Plex, Laurent Garnier, Sven Vath, Luciano, Jamie Jones, Tale of Us, Marco Carola en Ten Walls. Inspiratie doen de managers ook wel op in het buitenland. Britt kijkt zeker rond als ze op reis gaat, bijvoorbeeld in clubs in Berlijn en Miami.

kopje suiker

Met de bijzondere ligging in de Antwerpse hoerenbuurt, is het niet evident om een goede band met de buren op te bouwen. Een aantal prostituees komen na hun shift wel eens een pintje drinken. Ook hun clièntele is er van harte welkom, zolang ze maar voor de muziek komen. De ligging van Café d’Anvers wordt door de buitenlandse dj’s en gasten bijzonder gewaardeerd, dat vind je nergens anders. De bijzondere locatie van de club brengt verder ook geen problemen met zich mee. Van criminaliteit en drugsmisbruik merken de managers weinig.

memoires d’Anvers

Het is leuk als er bekende namen als Tom Waes, Tom Barman en Floortje Dessing rondlopen en het er naar hun zin hebben. Maar voor managers Kamiel en Britt was het feestje ter ere van het 25-jarig bestaan op 17 en 18 oktober een absoluut hoogtepunt: “op vrijdag kwamen de oude resident-dj’s van de begintijd tot nu nog eens draaien. Zij namen ook het publiek uit die tijd mee en dat zorgde voor een fantastische sfeer.” Omdat de zaterdag weer veel in petto zou hebben was het slim geweest vroeg naar huis te gaan, maar dat is op een eigen feest van de club te moeilijk gebleken.

Vaste huis-dj sinds 23 jaar, dj Smos, draait vaak op zaterdagavond. Hij herinnert zich nog de eerste keer dat hij in Café d’Anvers kwam: “Ik ging naar de zaal op de eerste verdieping en daar stond tot mijn grote verbazing een heel groot rond bed waar iedereen languit op lag te chillen. Ik wist direct dat dit de club werd voor mij (lacht).Ik herinner me ook de Paradise parties: daarbij waren de decoratie en animatie altijd het einde. Er was eens een groep Nederlandse animatiemeisjes met chocolade ingesmeerd en in pampers gehuld die door de club kropen. Je kon hun gehuil soms boven de muziek uit horen. Ook een motorcrosser die door de zaal scheurde en allerlei stunts uithaalde was niet teveel voor de Paradise feestjes. Tot een gastoptreden van Eddy Wally toe kon je er verwachten. Wilde tijden dus.”

Een beetje nerveus stap ik uit de auto. Het is tien voor acht en het concert zou om acht uur beginnen. Ik moet dus voortmaken als ik er op tijd wil zijn. Na een korte wandeling langs de Groenplaats en de Melkmarkt, kom ik aan op het Conscienceplein. Niemand te zien, behalve enkele jongeren die zich kostelijk lijken te amuseren.

Misschien zit iedereen al binnen? Vol goede moed stap ik op de Carolus Borromeuskerk af. Deze barokke kerk is het ideale decor voor een jubileumconcert. Oef! Ik ben nog net niet te laat. Ik koop een kaartje van derde categorie en haast me naar de galerij. Door mijn late aankomst zijn alle zitplaatsen recht voor het podium al ingenomen. Een staanplaatsje aan de zijkant dan maar. Geleund tegen een pilaar kijk ik uit over de historische kerk. Helemaal vol zit ze niet, maar er zijn wel veel mensen op dit concert afgekomen.

Cantilene en Cantando, de twee koren die optreden vanavond, nemen samen met het orkest plaats op het podium voor het altaar. Er wordt geopend met een korte speech waarin ik kom te weten dat dit concert wordt gehouden ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van koor Cantando. Dat Cantando samen met een zusterkoor afkomstig uit dezelfde C-korenfamilie, namelijk Cantilene, het concert zal openen met enkele stukken van Mendelssohn. Dat dit gebeurt onder begeleiding van orkest La Passione en soliste Astrid Stockman. Dat daarna Cantando alleen met orkest en soliste het Requiem van Rutter zal brengen. En dat allemaal onder leiding van dirigent Luc Anthonis! Klinkt veelbelovend, zelfs voor een leek als ik.

Onder luid applaus komt de dirigent het podium op. Even later wordt duidelijk waarom. Niemand kan aan de betovering van het koor en het orkest weerstaan. Op de tonen van de muziek gaan strijkstokken ritmisch op en neer, afgewisseld door het stemgeluid van de koren. Als later ook de soliste invalt staat het haar op mijn armen recht. Wat mooi! Na enkele muziekstukken is de pauze aangebroken. Ik blijf op de galerij staan en hou het konkelfoezende publiek beneden in de gaten. Ik ben toch blij dat ik hierboven sta, wat een uitzicht.

Na de pauze is het de beurt aan Cantando alleen. “Requiem aeternam”, klinkt het onheilspellend door de kerk. De sfeer die de muziek oproept werkt geweldig samen met de barok van de kerk. Hoewel het een modern requiem is, wordt ik getransporteerd naar een begrafenismis zo’n driehonderd jaar geleden. Lieflijke stukken wisselen zich af met iets donkerdere delen. Een eigenheid van dit requiem: naast de traditionele Latijnse delen hoor ik ook stukken in het Engels. Als dan ook de soliste haar zoetgevooisde stem nog eens laat horen, wordt het me duidelijk: ik zou meer naar koormuziek moeten luisteren.

Na al dat moois wandel ik mijmerend terug naar de parkeergarage en stap de auto in. Ik sluit mijn iPod aan en zet toch maar een stevig rocknummer op. Het lijkt erop dat ik nog veel te leren heb op muzikaal vlak.

Wie Cantilene, Cantando, La Passione en Astrid Stockman zelf in actie wil zien, kan dat nog op 5 december doen in Deurne. Meer informatie is te vinden op de website van de C-koren. Een voorsmaakje van Cantando kan je krijgen in deze video. 

break-even

Martin Decancq Onze universiteit moet het in 2015 met 5 miljoen euro minder doen. We krijgen dus geen echte besparing opgelegd, we krijgen gewoon minder middelen dan voorop gesteld. De beslissing van de Vlaamse Regering om het inschrijvingsgeld te verhogen naar 890 euro per student is niet voldoende om deze schok op te vangen.

Toen de verschillende Antwerpse instellingen in 2004 samenvloeiden tot Universiteit Antwerpen zoals we die nu kennen, begonnen we met een negatief cijfer in onze boekhouding. Na jaren een streng financieel beleid gevoerd te hebben, zouden we in 2015 2 miljoen euro overschot hebben. Door deze terugval van onze financiering draaien we in 2015 break-even. We hebben de schok dus zelf kunnen opvangen voor 2015. Er zullen dit jaar dus geen ontslagen vallen om rond te komen.

weg met de kaasschaaf

Decancq Voorheen gebruikte Universiteit Antwerpen een gemodelleerde kaasschaaf: we trokken iedereen in het bad en iedereen bespaarde evenveel. Daar willen we van afstappen met een opstartende Business Model-oefening. We gaan na waar we het meest zinvol zouden kunnen besparen. Dat wil zeggen: waar kunnen we inkomsten vinden en hoe kan je deze middelen besteden? Dat vergt natuurlijk een diepere studie waaruit kan blijken dat bepaalde initiatieven sterk verlieslatend zijn.

Een volgende stap is nagaan wanneer iets een zinvol initiatief is. Na de inhoudelijke oefening bekijken we welke initiatieven kandidaat zijn om op te besparen. Is een initiatief bijvoorbeeld een core business voor de universiteit? Wat zijn de financiële contributie en de academische waarde van het initiatief? Is het initiatief geen core business, dan zal de beslissing om erop te besparen wel sneller genomen worden.

kliksysteem

Decancq Er is een vast deel in de werkingstoelagen, de zogenaamde sokkel, dat op degressieve wijze afhankelijk is van de omvang van de instelling en dan is er het variabel deel dat circa 70 procent van het totaal bedraagt. Dit variabele deel is een combinatie van input- en outputfinanciering. Voor dit laatste gedeelte geldt een kliksysteem, dat het variabele deel jaarlijks kan laten stijgen met 2 procent als er aan bepaalde voorwaarden voldaan wordt. De universiteiten voldoen aan deze voorwaarden. 

De nieuwe regering heeft echter beslist om het kliksysteem niet meer toe te passen in 2015. Daarbij zijn er ook kostenstijgingen die onvermijdelijk zijn, zoals licentiekosten voor software, bibliotheekkosten, huurprijzen en energieprijzen die door de klik min of meer gecompenseerd werden. We verwachten hierdoor een extra tekort van 1 miljoen euro. Omdat we in de wandelgangen al horen dat de Vlaamse Regering een extra verlaging van onze toelage van nog eens 1 miljoen euro wil doorvoeren, kan het tekort voor 2016 oplopen tot 2 miljoen euro.

Er bestaan drie soorten besparingen: je hebt de indexmanipulatie en je hebt generieke besparingen: 10 procent op de werkingscomponent van de subsidies en die bedragen voor de werkingstoelagen van de universiteit 20 procent van het geheel, wat de totale besparing op 2 procent brengt. Tenslotte zijn er de specifieke besparingsmaatregelen, zoals het afschaffen van het kliksysteem.

impact op sociale voorzieningen

Decancq De sociale voorzieningen staan wat los van de klassieke werkingstoelagen en worden niet aan een specifieke, maar aan een generieke besparing onderworpen. Dat is extra pech voor ons. Op het ministerie hebben ze daar in hun besparingsijver niet diep genoeg over nagedacht. Er is blindweg 10 procent op de werkingscomponent van de sociale toelage bespaard. Maar omdat hier de verdeling niet 80 procent lonen, 20 procent werking, maar 50/50 is, zet men de bijl extra hard in de sociale voorzieningen. De werkingspot wordt dus harder geviseerd en moet plots 5 procent besparen in plaats van de voorziene 2 procent.

We zullen er evenwichtig en voorzichtig mee omgaan, maar uiteindelijk moet dat natuurlijk betaald worden. Wat wel duidelijk is, is dat we ook hier niet blind de kaasschaaf zullen toepassen. Wat doen we dan met dat gat in de sociale sector? We zouden middelen uit normale werking kunnen gebruiken, maar dan ontstaat er bij de werking wel een serieus probleem. Dat zou betekenen dat je moet besparen op bijvoorbeeld onderwijsondersteuning. Die discussie moet gevoerd worden. Het wordt dan een heel moeilijke afweging: maaltijden met 1 euro laten stijgen of het contract van assistenten of praktijkassistenten niet verlengen.

Voor dat soort keuzes stelt de overheid onze instelling. Op het einde van de rit moet de rekening wel kloppen. Hier stopt het niet: bij het aanmoedigingsfonds is er bijvoorbeeld plots een gat ontstaan, terwijl er in 2014 nog niets aan de hand was. Toen kregen we 480 duizend euro van Vlaanderen, dan is er ‘een zotte zomer’ en – poef – in januari 2015 is er plots 160 duizend euro minder. Omgerekend is dat 2,5 personeelslid op de tocht, terwijl we met die middelen toch zinvolle functies invullen, zoals monitoraat op maat, centrum west of opvang voor mensen met een functiebeperking.

Absurdistan

Decancq Normaal gezien moeten universiteiten een meerjarenplanning opstellen. Nu zegt deze regering: “Doe dat niet! We zullen wel zien na 2015.” Dat is een probleem: in 2015 kunnen we rond de besparingen dansen omdat er een overschot was, in 2016 is deze buffer weg. Dat is een dubbele, gekke situatie: formeel mogen we van de Vlaamse Regering niet over de toekomst nadenken want het zou kunnen dat de extra besparingen niet doorgaan. 

Het is voor de rest onduidelijk wat de toekomst brengt. We hebben op dit moment geen enkele garantie dat het kliksysteem in de toekomst zal terugkeren. Als die niet terugkomt vanaf 2017, dan zitten de instellingen voor het hoger onderwijs echt in de miserie. Dan komen er geen extra middelen voor meer onderwijs, onderzoek, dienstverlening en voor de studenten. Onze grote vraag aan de regering is dus: Wat na 2016? Maar langs die kant blijft het oorverdovend stil.

Vlaanderen wordt meer en meer Absurdistan. De vorige regering had groeipaden uitgewerkt voor het hoger onderwijs. Dan zijn er verkiezingen en – boem – een nieuw beleid komt eraan en is er geen sprake meer van groei, maar van krimptoestanden. Dat maakt het voor ons onmogelijk om een zinnig meerjarenplanning op te stellen.

dwars vroeg enkele leden van het zelfstandig academisch personeel (ZAP) naar hun mening over de aanstaande besparingen (circa 20 personen).

De ondervraagde professoren erkenden unaniem dat zij een verhoogde werkdruk ervaren als gevolg van besparingen, en dat zij meer druk zullen ondervinden in het volgend academiejaar. Zij denken dat dit zich onder andere zal uiten in de manier waarop examens afgelegd worden. Meerkeuzevragen zullen open vragen meer en meer gaan verdringen en persoonlijke aandacht voor studenten zal in gevaar raken. Ook geven zij aan dat niet alleen de besparingen an sich, maar ook de focus op outputfinancieringen hieraan ten grondslag liggen.

Over het verleggen van de prioriteit op onderzoek door academisch personeel ten koste van onderwijs, zijn de meningen meer verdeeld. Enerzijds zien velen het doel om fondsen te werven via concreet onderzoek als bedreiging voor de kwaliteit van het onderwijs, anderzijds zou het volgens sommigen een goede zaak zijn dat er geld uit zelfvoorziening via contractonderzoeken gehaald kan worden en het onderwijs zijn performantie kan verhogen met onderzoeksfondsen. Wel moet er dan gewaakt worden voor het behoud van fundamentele onderzoeksdomeinen, die eventueel met andere universiteiten onderverdeeld en rendabel voortgezet kunnen worden.

Voor zijn eigen baan vreesde het voltijds personeel niet, maar voor die van het ondersteunend personeel met tijdelijke contracten wel. De personeelsleden zullen altijd een kosten- post vormen die bij besparingen niet ontzien kan worden. Met andere woorden: banen zullen er altijd blijven verdwijnen. Toch kan er volgens de professoren ook bespaard worden op andere gebieden via verdere automatisering, snijden in administratie en het verder verhogen van inschrijvingsgelden.

Waar Maas en Samber samenvloeien. Zo. Dat is zowat het enige wat Namen typeert en wat we in de les geschiedenis of aardrijkskunde meekrijgen. We gokken dat het Waals Parlement in deze stad zetelt, we weten niet dat België zo zijn eigen Élysée – het Élysette, hoe schattig – heeft of dat Félicien Rops hier geboren is, of Benoît Poelvoorde. Die laatste zegt u waarschijnlijk meer dan die Rops-kerel. In 1992 deelde het nihilistische C’est arrivé près de chez vous een uppercut uit in filmland. Poelvoorde kroop in de huid van een seriemoordenaar die gevolgd werd door een cameraploeg en vervolgens postbodes, oude vrouwtjes, getrouwde koppels en zijn eigen psyche terroriseerde. Maar Rops, die ging nog een stap verder. Rops verafgoodde de vrouw op zijn eigen kunstzinnige manier. Hij schilderde vrouwen die penissen vasthielden, vrouwen die hevig masturbeerden, vrijende koppels die werden begluurd door Satan zelve en kruisigingen van naakte vrouwen. Hij joeg zo de katholieke kerk en de brave inwoners van Namen de stuipen op het lijf. Toch is Rops’ grootste verwezenlijking de titelplaat van Charles Baudelaires Les É​paves in diens gedichtenbundel Les Fleurs du Mal. Jazeker, de grote Baudelaire bevriend met een anarchistische boerenkinkel uit Namen. Prachtig museum, trouwens.

Waar Charleroi menselijk verval belichaamt en Luik wedergeboorte, daar symboliseert Namen plechtstatig decorum en grandeur. Eens de intens zintuiglijke aanvallen van Rops zijn geïncasseerd – erotiek en seksualiteit gieren door je lichaam, decorum laten we even achterwege – ontvang je twee straten verder wederom een klap in je aangezicht. Honderd meter boven de Maas ligt La Citadelle de Namur, een van de grootste burchten van Europa, die Spaans, Frans, Oostenrijks en Nederlands vuur en zwavel heeft beteugeld. Aan de voet van het militair bouwwerk bevindt zich het Waals Parlement, een felrood complex dat zich heeft versluierd onder de buitenste verdedigingsringen. De hemelsluizen gaan open. De torens van La Citadelle worden overspoeld en baden in antraciet grijs, baksteenrood en grasgroen. De beklimming blijft uit. Aan u om die volgende keer te trotseren.

divinité

Na seksualiteit en militarisme is het tijd voor goddelijkheid aan de Maas en Samber. De grens tussen beide is flinterdun en hemelsbreed, maar in la Cathédrale Saint-Aubain is de verhevenheid tastbaar. Neoclassicisme, barok en rococo worden op majestueuze wijze met elkaar verwoven om Rops uit je geheugen te verdrijven. Hier enkel gewelven, vieringen en tamboeren die tot de hemel reiken en een ode vormen aan Albanus van Mainz, de patroonheilige. Een fascinerend figuur. Na zijn onthoofding zou Albanus zijn opgestaan, zijn afgehakt lichaamsdeel hebben opgeraapt en doodleuk naar zijn begraafplek zijn gewandeld. Cefaloforie noemt men een dergelijk handigheidje.

Het stratennetwerk wordt compacter. Namen is gezellig en lieflijk. De valleistad is geen Brussel of Antwerpen, maar het straalt een kalmte uit die maar weinig steden evenaren, zonder daarbij de hoofdstedelijke arrogantie te verloochenen. Het regent. Hard. Wederom een pronte barokke gevel die de straat flankeert, nu die van l’Église Saint-Loup. Toevlucht zoeken in een religieus oord is een optie. Maar Rops zweeft nog steeds doorheen mijn gedachten en in de kathedraal boren de prangende en indringende ogen van een zekere hoge Heer me iets te neerbuigend een gat in de troebele ziel. Welke optie rest er dan nog? Le Collège, recht tegenover de trappen van Saint-Loup.

on a ri, on a beaucoup parlé

Het is er warm. Maar het is een warmte die je tegenwoordig in weinig dranklokalen terugvindt. Een warmte die extra wordt benadrukt door de belichting in het café. Een goudgele gloed die de houten balken van de zaak in de verf zet. Een gloed die je naar binnen lokt terwijl Tom Waits, in zijn even gloedvolle stem, het cliënteel bezingt op de achtergrond. Allemaal hebben ze het goudblond elixer voor hun neus staan terwijl ze babbelen over – luistervinken mag – Brigitte Bardots onderbroek, premier Michel en bier. Allemaal vertoeven ze in een sfeer van gezelligheid en camaraderie. Allemaal. “Bonjour, monsieur. Avez-vous fait votre choix?” De bierkaart is overweldigend mooi. Bladzijde na bladzijde vol Belgisch edelmetaal. “Une maison, s’il vous plait.” Gilbert Bécaud smeert nu zijn stembanden en zet Nathalie in.

Twee uur later. Emile babbelt vlijtig over zijn jaren in het leger. Antoine is antiquair die op zijn vijftigste besloten had het verzekeringenleven achter zich te laten om zich te storten op de antiekwereld. Guillaume werkt in de Antwerpse haven maar pendelt lustig op en neer omdat hij zijn stad moeilijk los kan laten. “Les Namurois. Ils sont lents,” vertelt hij. “Mais ils aiment les petites choses dans la vie. Une bière dans Le Collège, par exemple,” bulderlacht hij.

Ik wil nog niet naar huis. Ik zal hier vertoeven. Ja, dat is mooi.

Borgerhout

Julia’s kot ligt aan de Richardstraat. Het grote pronkstuk in haar paleisje is de platenspeler die ze van haar vader heeft gekregen. Earth, Wind & Fire en Chaka Kahn komen voorbij, een heel dansbare collectie. “Als ik hier in de buurt boodschappen ga doen heb ik overal vrienden. Dan is het: “How are you? Hoe gaan de examens?” Iedereen komt hier samen, uit verschillende culturen, dat is heel fijn. Verder is het ook maar vijf minuten naar de universiteit.”

Antwerpse nachten

“Toen ik hier net was, moest ik erg wennen aan het feit dat mensen hier vooral ‘op café gaan’ om te zitten praten. Ik ga het liefst dansen en helemaal los; praten kan ik thuis ook. Ondertussen heb ik veel plekken ontdekt. Ik ga graag naar Izzy Maze, om te dansen op foute muziek, of naar de Zomerfabriek. De leukste Antwerpse nacht was een van de eerste dates met mijn huidige lief. Nadat we hadden gezwommen bij het Noordkasteel, gingen we op zoek naar een plek die hij kende aan de Linkeroever. Die plek bleek er niet te zijn en toen hebben we wijn zitten drinken in het bos. Uiteindelijk zijn we op een of ander feest beland bij de haven waar iedereen heel opgedoft was, en ik liep daar nog met mijn strandtas. Toen hebben we daar keihard gedanst tussen die hakjes en jurkjes.”

wijs onder de wol

Ook in bed is het leuk. Julia brengt graag het hele weekend in bed door: pratend en vrijend met haar lief. “Door het raam boven mijn bed kun je de sterren zien, dat is heel mooi.” Het beste bedvoedsel is pizza, of soep en brood met van alles. En wijn, maar dat is geen eten natuurlijk. “Afgelopen weekend was ik jarig en toen kwam mijn beste vriendin op bezoek. We hebben die nacht lam in bed filmpjes gekeken van mensen in windturbines en daar een uur lang strijk om gelegen.”

Julia’s aanrader in de slaapkamer is om er veel tijd door te brengen, met een goede massage-olie binnen handbereik en vooral ook te praten over seks. “Mensen doen dat niet makkelijk, maar als je toch al bloot naast elkaar ligt, kun je er net zo goed over praten. Dan leer je wat je allebei lekker vindt en kun je jezelf laten zien. Ik snap niet zo goed waarom mensen het wel kunnen doen, maar er niet over durven praten.”

Dit scenario zal menig fietser in de Antwerpse binnenstad bekend voorkomen. Zoals in iedere grote stad zorgt de combinatie van fietsers, auto’s, voetgangers, trams en bussen ook hier voor een hoop commotie. Tijdens zo’n fietstocht door het centrum is het cruciaal dat je je elke seconde goed concentreert op het verkeer om je heen. Meestal gaat dat goed, maar helaas zijn er vele fietsers die hun rit minder succesvol zien aflopen. In 2013 raakten maar liefst 8.225 fietsers in Vlaanderen betrokken bij een ongeluk. 1.044 van hen raakten zwaargewond en 73 fietsers overleefden het niet. Ondanks deze schokkende cijfers nemen veel Antwerpenaren toch de fiets. Het duidelijkste voorbeeld hiervan is de stijgende populariteit van de Velo-fietsen. Sinds de start van het Velo-project in juni 2011 zijn er vele stations bijgekomen: de teller staat inmiddels op 153, waarvan de jongste 14 zich op Linkeroever bevinden. Bovendien zijn de Velo-fietsen speciaal ontworpen om een fietsrit zo veilig mogelijk te maken: zo heeft iedere fiets extra brede banden, zodat je niet tussen de tramsporen komt te zitten.

Maar natuurlijk zijn er vele Antwerpenaren die niet zo’n veilige fiets hebben en vanwege de lange wachttijd geen Velo-abonnement kunnen aanschaffen. Het aantal doden en gewonden blijft hoog. Nieuwe fietspaden worden nauwelijks aangelegd en ook op de meeste hoofdwegen is er geen lijn gemarkeerd die fietsers en autmobilisten van elkaar scheidt. Ook is het grootste deel van het wegdek in zeer slechte staat. Heeft ‘t Stad niet wat meer in haar mars voor deze kwetsbare verkeersdeelnemers?

een eerlijke stem

Aangeleerde antwoorden van getrainde politici, die vaak te weinig weten over hun bevoegdheden – behalve wat hun kabinet hen heeft leren nazeggen – schrijven zichzelf en vervelen lezers in bijna alle pers en media. Wie kan over dit onderwerp een oprechte mening hebben? Wie zou het durven én kunnen om klaar en duidelijk, eerlijk en gemeend, over dit thema te spreken? Iemand die zelf al eens fietst. Een moeder die haar kinderen dagelijks met de fiets op pad stuurt. Iemand die zich op een of andere manier engageert voor het afbotten van dat eeuwig dreigende zwaard van Damocles boven de hoofden – of de helmen – van de zwakkere weggebruikers.

Als fietsende moeder van drie al even fietsende kinderen zit Kristien Hulstaert als fractieleider van Groen in de gemeenteraad van Beveren. Daar zet ze zich, onder andere, in voor mobiliteit. Zij spreekt als fractieleider, als moeder en als mens openhartig met dwars over het probleem van mobiliteit.

“Wanneer bijna iedereen voor de auto kiest en er veel vrachtverkeer op kleinere wegen rijdt, wordt het voor fietsers héél gevaarlijk als er geen afgescheiden fietsinfrastructuur bestaat. Zij hebben geen koetswerk van honderden kilo’s om zich te beschermen tegen voertuigen die dat wél hebben. Dagelijks fietsen is rijden met een dagelijks risico zonder recht op een tweede kans. De cijfers omtrent verkeersongevallen zijn bekend. Elk dood kind, elke dode mens, betekent niet alleen het einde van dat ene leven: het vernietigt de levens van een heel gezin, een hele familie en vriendenkring. Toch kijken politici, zij die de macht én de bevoegdheid – om nog te zwijgen van de morele plicht – hebben om te investeren in veiligere infrastructuur met lede ogen dat cijfermateriaal aan. Collateral damage.”

andere belangen

“De nalatigheid bij politici ligt volgens mij aan het feit dat ze vanuit een ander perspectief naar de kwestie kijken,” stelt Hulstaert. “Zij zullen daarom nooit genoeg aanpassingen doen om echt een verschil te maken. Daarvoor moet de visie op mobiliteit van de grond af heropgebouwd worden. Dat komt erop neer dat fietsers in het rechtssysteem bevoordeeld zouden moeten worden. Pas dan zullen veel meer mensen de fiets boven de auto verkiezen en pas dan zullen fietsers echt veilig zijn. Maar voor politici, die met auto én chauffeur naar het werk gaan, of enkel ’s zondags op het platteland door natuur fietsen, is er geen besef van de harde realiteit op de wegen in de steden.”

Laten we eerlijk zijn: niet veel mensen hebben natte dromen over spaghetti bolognese gehad. Het is een wel te vreten luie maaltijd. Volg onze dwarstips om deze verlepte voeding in een waarschijnlijk gezonde pasta om te toveren.

Van huis uit ben ik nooit geweldige Italiaanse cuisine gewend. Miracoli is voor sommigen festival food, maar ik zat er eens in de twee weken mee opgezadeld. De kers op de taart was de Parmezaanse poederkaas die naar kots smaakte. Op kot probeerde ik er mijn eigen draai aan te geven en na een jaar ben ik enigszins tevreden en mijn vrienden ook, beweren ze. Het kan ook zijn dat ze mijn gevoelens sparen: wanneer ik kook voor meerdere mensen is het alsof ik poedelnaakt voor ze sta, en ook maar één afkeurende blik kan me laten grienen als een kleuter.

Benodigdheden (4 personen):

Je snijdt alle groenten in kleine blokjes. Je gooit als eerste het uitje (de helft hiervan) en de knoflook in een gloeiend hete pan met olie, als deze prachtig goudgeel gekleurd zijn, mogen de courgette- en paprikablokjes erbij. Na 5 minuutjes doe je de gepelde tomaten erbij. Dit alles kruid je al met peper en zout. Kort erna mogen de gezeefde tomaten erbij. Voeg naar smaak basilicum, oregano en tijm toe. Durvers gaan voor een flinke scheut chilisaus.

Roer de smurrie regelmatig door terwijl je de andere helft van de ui in een nieuwe pan werpt. Bak je gehakt bruin met hier en daar een krokant kantje. Vergeet zout en peper niet.

Ongeveer tezelfdertijd zet je de pan op met pasta. Laat een waterkoker het werk doen om de tijd te besparen die je ook kunt wijden aan het frutselen tussen de lakens met je geliefde of wegwerpwip. Doe olijfolie en zout in het water, maar dat wist je wel.

Probeer een relatief schoon bord te vinden onder de berg afwas, kies je kaas en smul van je zelf geconstrueerd diner. Probeer die fles ook een keer te delen ja. Je denkt dat jij je miserabel voelt met een wijnkater? Houd eens rekening met de mensen om je heen die je wanstaltig hoofd moeten aanschouwen. Laat staan die walm die je mond verlaat: een beerput is er niets tegen. Ken je dan echt geen schaamte?

Wie de afgelopen weken een dagje ging shoppen in Antwerpen, zal ongetwijfeld zijn lastiggevallen door een besmeurde schacht. ‘‘Of u een zakje snoep of stickers wil kopen’’, luidt de vraag. ‘‘Vrije bijdrage’’, klinkt het met enige wanhoop, wanneer u de eerste smeekbede afwimpelt. Oktober is de maand waarin de studentenverenigingen hun doop organiseren - zo ook Klio.

klamme handjes en knikkende knieën

Om 12.30 uur verzamelen de doopmeesters op de Stadswaag, voor stamcafé Barbier. Daar spreekt de schachtenmeester de zee van witte jassen een laatste keer toe en maakt duidelijk wat mag en niet mag. De schachten opdragen te marcheren in olifantenpas, doen zwaaien naar de dames achter glas in de Schippersstraat en vernederende liedjes laten zingen? Toegelaten. Ze liters bier schenken en onmenselijke praktijken laten uitvoeren? Niet toegelaten. Op een respectvolle manier afzien: dat is het motto. De doop van Klio neemt een namiddag in beslag. Er gaat geen verkoop aan vooraf, schachten hoeven dus niet een week lang slaaf te spelen in ruil voor biervaten.

Niet veel later arriveren de eerste slachtoffers. Nu nog netjes verkleed als hobbit, elf, ork of Nazgûl: The Lord of the Rings is dit jaar het thema. Ze worden onderverdeeld in kleine groepen waar telkens twee luitenants de leiding over nemen. Wie als doopmeester geen specifieke groep krijgt toegewezen, mag aansluiten waar hij of zij wil. Dan gaat de eerste drill van start en is de eigenlijke doop begonnen.

het absolute dieptepunt

Na verscheidene push-ups, sprintjes en koprollen op en over de Stadswaag, worden alle schachten in formatie geroepen. Met de ogen afgewend en het hand op het hart, zet een vijftigtal man het clublied van Klio in. Of ze doen toch een poging tot: de melodie van Het lied van Hertog Jan waarop het clublied is gebaseerd, is ver zoek. Een kakofonie aan zingende schachten en schreeuwende doopmeesters is het logische gevolg.

Na een korte stop op het Falconplein, marcheert de groep tot aan de Zuiderdokken. Tot nog toe zijn de schachten alleen fysiek aangepakt, het wordt dus tijd om ook eens een psychologische tik uit te delen. Eerst krijgen ze de opdracht om een groot zeil uit te spreiden en er vervolgens in rijen op plaats te nemen. Het doet denken aan een troep krijgsgevangenen die zijn eigen graf moet graven. Uit de twee karren die al sinds de Stadswaag worden meegezeuld, halen de doopmeesters de goorste etenswaren en enkele met schachtenpap gevulde flessen te voorschijn. Die worden vervolgens gevoederd aan of uitgegoten over de schachten. Het kokhalzen kan beginnen.

Dan volgt een bezoek aan de Grote Markt, waar de vuile en stinkende groep voor het stadhuis halt houdt en een – dit keer synchrone – zang van het clublied van wal steekt. De drill heeft duidelijk zijn werk gedaan. De schachten worden er vervolgens op uitgestuurd met de opdracht snoep te verkopen. De perfecte gelegenheid voor de doopmeesters om zich vol te steken met pita en hamburgers.

gewicht van de schouders

Het is ondertussen 18 uur en we bevinden ons weer op de Zuiderdokken. De doop loopt op zijn einde: de schachten rillen van de kou en ook de doopmeesters hebben hun buik vol van het vuilmaken. Een ceremonie sluit het gebeuren plechtig af. Iedere schacht wordt op nummer naar voor geroepen, moet een laatste keer op de knieën plaatsnemen en krijgt de keuze tussen ‘drinken’ of ‘verdrinken’. Wie voor het eerste kiest, moet een pils in een teug leegdrinken, wie het tweede selecteert, krijgt de pils over het hoofd leeggegoten. Een welverdiend applaus van de doopmeesters weerklinkt wanneer de queestegangers trots hun lintje in ontvangst nemen.

Als ik achteraf in de aula de – ondertussen weer fris gewassen – gezichten terugzie en vraag hoe ze de doop ervaren hebben, krijg ik alleen positieve antwoorden. ‘‘Viel goed mee, deed me denken aan de overgang op de scouts’’, is een veelvuldig herhaalde reactie. In maart volgt de ontgroening. Eenmaal die volbracht is, zijn de schachten volwaardig lid van Klio.